Op de komende pagina gaan we verder via Klein Valkenisse naar Zoutelande en Westkapelle. Zoals als beloofd op de vorige pagina, is het mogelijk met de auto nog een stop te maken bij de R 623 (die met de antennes op het dak). Rij de Zuidweg voorbij (afgesloten voor autoverkeer) en neem de volgende afslag rechtsaf, de Bergweg. De Bergweg gaat over op de Zuidweg maar is niet toegankelijk voor auto's ('oranje' aangegeven op het bovenstaande kaartje).

Op uw reis over Walcheren komt u deze 10 tot 12 meter hoge heuvels vaker tegen. Deze eeuwenoude heuvels hadden een dubbele functie, namelijk als terp om droge voeten te hebben tijdens overstromingen, en als verdedigings hoogte. Op de heuvel werd een houten, later een stenen toren gebouwd waar men zich kon terugtrekken. Aan de voet van de heuvel lag de nederhof voor bewoning omgeven door een slotgracht. Met de komst van echte kastelen in de 14de eeuw, verdwenen de meeste terpen.

Na het bezoek, keer terug naar de Zwaanweg en vervolg nog enkele honderden meters deze weg en ga dan linksaf naar Klein Valkenisse (de Vroonweg) (Gps: 51º29’09.20” N, 3º30’38.30” O). Stop nabij waar het fietspad de bossen links in gaat.

Klein Valkenisse behoorde tot het Seefront met Widerstandnest Carmen (naar de opera van Bizet) als centraal verdedigingspunt. In de bunkers in dit gebied, dat grotendeels verboden gebied is, zat een infanteriereserve eenheid. Wn Carmen bezat zeven manschapbunkers, voor 80 soldaten, welke tegenwoordig door het zand van de duinen nagenoeg verdwenen zijn. In de buurt van Wn Carmen lag ook een barakkencomplex, Lager Jena voor ruim 260 arbeiders die in dienst waren van de organisatie Todt (O.T.) die de bunkers bouwden voor de Atlantikwall. Hiervan zijn nog twee gemetselde schuilhutten te vinden. Voor de rest is van het kamp alles verdwenen. Voor alle info, kijk op de informatiepanelen die langs het fietspad zijn geplaatst.

Vanwege dat van het barakkencomplex en Wn Carmen weinig te vinden is, gaat onze belangstelling meer uit naar een interessant overblijfsel aan de voet van de duinen achter de camping van Groot Valkenisse. Loop circa 500 meter over het fietspad noordwaarts.

De tankgracht en andere versperringen die een aanval vanuit de rug moest tegenhouden liep globaal van Groot Valkenisse, via Koudekerke tot aan Ritthem. De tankgracht werd niet alleen als versperring gebruikt maar was ook een drinkwaterbekken. Om te voorkomen dat brak water in de tankgracht zou komen, was vanuit de duinen tussen Groot- en Klein Valkenisse een drakentanden (Höckerhindernisse) versperring aangelegd die aansloot op de tankgracht die een 500 meter oostwaarts begon (Gps: 51º29’19.42” N, 3º30’20.30” O). Naast de drakentanden lagen er overal landmijnen en Tsjechische ‘egels’ en prikkeldraadversperringen door de duinen.

Toch zou, ondanks de voorzorgsmaatregelen om het water van de tankgracht schoon te houden, deze hindernis van generlei waarde blijken te zijn. Nadat de dijken bij Westkapelle en Vlissingen waren gebombardeerd, was het achterland hier ondergelopen en de tankgracht onder zeewater verdwenen. Na het weer dichten van de dijken en het droogmalen van Walcheren na de strijd, werd het eerste deel van zo'n 400 meter van de tankgracht gedempt.

Rij nu noordwaarts richting Zoutelande. Om het verloop van de strijd te volgen, rijden we Zoutelande voorbij en gaan eerst naar Westkapelle. Hiervandaan zakken we dan later af naar Zoutelande. Eerste volgende stop is bij enkele grote kazematten die ten noordoosten van Zoutelande, aan de Blauwpoorsteweg, liggen. (Gps: 51º30’27.34” N, 3º30’09.59” O)

Van de R 611 kazematten zijn er in totaal 88 gebouwd in de Atlantikwall. Hiervan zijn er 8 op Walcheren te vinden. In de geschutsruimte konden allerlei soorten kanonnen en houwitsers worden geplaatst. Voordeel van deze grote kazematten is dat de onderkomens voor de manschappen ingebouwd waren, samen met de munitieruimtes. De twee H 661 kazematten aan de Blauwpoortseweg bestreken het gebied tussen Zoutelande en Biggekerke. De kazematten zijn goed te bereiken, maar zijn nu in gebruik als onderkomen voor schapen.

De eerste afslag links op de Blauwpoortseweg leidt naar St. Janskerke. Volg deze route, de Baaiweg, tot aan de Prelaatweg, 3.5 km verder. Ga linksaf naar Westkapelle (u kunt de Prelaatweg oversteken en nog een klein stukje de Baaiweg volgen dan ziet u aan de linkerzijde van de weg achter een boerderij een H 616 kazemat behorende tot Stp. Freischütz).

Een paar honderd meter voordat u Westkapelle binnengaat, ga linksaf de (doodlopende) Pauluswegeling in. Na tweehonderd meter ziet u dan links en rechts van de weg een R 611 liggen (Gps: 51º31’33.87” N, 3º27’16.63” O). Deze batterij behoorde toe aan Stp. Hötzendorf en kon vuur uit brengen tussen zuidelijk Westkapelle en Zoutelande.

Beide R 611 kazematten zijn niet te bezoeken, maar bij de linkse is het interessant om te zien hoe de huidige eigenaar het heeft geïntegreerd in zijn paardenbedrijf. Ook de opbouw van deze kazemat is opmerkelijk. Om er een camouflage patroon in aan te brengen, zijn er op regelmatige afstand cementzakken mee gestort in het beton welke later zijn verwijderd. De achtergebleven ‘deuken’ verstoren het gladde beton. De R 611 aan de andere zijde van de weg heeft bijna tot de bovenkant een ruw afgewerkte opbouw.

Eerste echte stop in Westkapelle is bij het Polderhuis Westkapelle, Dijk- en Oorlogsmuseum. Dit is gelegen op het einde van de Zuidstraat 154-156. Er is een deel ingericht met algemene geschiedenis over dit deel van Walcheren en de oorlogsjaren, de bombardementen, de dijkdoorbraak en de inundatie, de bevrijding en de wederopbouw.

Verlaat het museum via de boekwinkel/coffeeshop en beklim de dijk naar de Sherman tank om het monument te bezoeken. Als u bijna de top van de dijk heeft bereikt ziet links en rechts van de trap de nodige herinneringsplaquettes liggen.

De Sherman Mk V tank op de dijk is een voormalige ‘Crab I’ vlegeltank om mijnen te vegen. Deze tank, een M4A4 behoorde toe aan de 79th Armoured Division (1st Lothians & Border Horse) welke was toegevoegd aan de 52nd (Lowland) Division.

De 'Crab', vlegeltank T-148656, kwam aan land op 1 november vanuit LCT 650 '6 Cherry' om vervolgens vast te lopen tijdens de vloed in de nacht van 1 op 2 november van de Zuidstraat. Na de oorlog werd het deels gesloopt en als monument op de dijk gezet. Aan de opgelaste stukken aan de zijkanten is nog te herkennen dat het ooit een vlegeltank geweest is.

In 2019 bleek de staat van de tank slecht te zijn na jarenlang blootgesteld te zijn geweest aan de zoute lucht. In 2020 werd besloten de Sherman tank aan een rigoreuze onderhoudsbeurt te onderwerpen. De tank werd van zijn plek getakeld en overgebracht naar de restauratieafdeling van het Bevrijdingsmuseum Zeeland in Nieuwdorp. In oktober 2021 heeft men de opgeknapte tank weer op de vertrouwde plek gezet.

Dit is ook een goed punt om over de zee te turen, naar waar de Geallieerden op 1 november 1944 vandaan kwamen. En als u naar links kijkt, ziet u waar de dijk door bombardementen op 3 oktober 1944 werd doorbroken. Aan het einde van de voormalige bres staat de radartoren naast het KNRM gebouw. U kunt hier naar toewandelen over het pad van de dijk, of via het zand in de bres (LET OP: U kunt ook per auto er naar toe, zie later op deze pagina's!). Hier, nabij het KNRM station bij het duin ‘Erica’, een kleine honderd meter vóór de radartoren, is het monument te vinden ter nagedachtenis aan de 172 omgekomen bemanningsleden van de Britse vloot, verwoord op de linker plaquette, onthuld op 31 oktober 1997. Op de rechter plaquette, die al in 1946 geplaatst zou zijn door oud-veteranen, wordt gememoreerd aan de landing door 4 Commando Brigade.

Dat de Tweede Wereldoorlog nog dagelijks in het nieuws is, werd weer eens geïllustreerd op 24 maart 2011, toen tijdens werkzaamheden aan de dijkversterking rond de voormalige bres bij Westkapelle, die op 3 november 1944 door een bombardement was gecreëerd, een vliegtuigbom werd aangetroffen. De bom, een 1000 ponder, was gevonden nabij het KNRM reddingstation en werd op dinsdag 31 mei 2011 onschadelijk gemaakt. Hiervoor moesten 175 inwoners van Westkapelle tijdelijk geëvacueerd worden. Omdat de verwachting was meer bommen tegen te komen, werd pas tot onschadelijk maken overgegaan aan het einde van de werkzaamheden. Na het onschadelijk maken is de 450 kilo zware bom op het strand van Vrouwenpolder tot ontploffing gebracht.

GA TERUG

---