Het karakteristieke 'wwhoep, wwhoep, wwhoep' kondigt de (waarschijnlijk) beroemdste helikopter aan, de Bell UH-1 Iroquois, beter bekend onder haar bijnaam,… 'Huey'. Het is de helikopter die altijd geassocieerd zal worden met de oorlog in Vietnam. Een speelfilm over die oorlog is niet compleet als er geen Huey in voorkomt. In Apocalyps Now (1979) werd haar rotorgeluid overstemt door Wagners 'Ride of the Valkyries' die de aanval aankondigde op een kustdorpje (Charlie's Point). In de recentere speelfilm We Were Soldiers, met Mel Gibson, zitten waarschijnlijk de mooiste beelden van de laatste jaren over deze meer dan verdienstelijke helikopter.

De eerste helikopters werden aangedreven door verbrandingsmotoren. Maar begin jaren 50 van de vorige eeuw werd er onderzoek gedaan om turbine motoren in de helikopter te gaan gebruiken. Deze waren lichter in gewicht en konden veel kracht produceren, ze waren alleen erg duur. De eerste helikopter die gebruik maakte van een turbine was de Bell XH-13F, een aangepast Model 47 (de beroemde heli uit de film en tv serie 'MASH'). Het vloog voor het eerst in oktober 1954. Begin 1955 gaf het Amerikaanse leger aan Bell de opdracht een helikopter te ontwikkelen speciaal voor medische evacuatie (MedEvac). Deze XH-40 zou de basis worden voor Model 204.

De eerste vlucht werd gemaakt op 2 oktober 1956. In 1957 werden nog twee prototypen gebouwd en vervolgens in 1958 nog eens 18 stuks. Bell promote het toestel verder dan alleen een gebruik voor MedEvac taken. En de vliegers waren meer dan enthousiast over deze helikopter, en al snel werden er meer besteld door het leger. En zo werd Model 204 de eerste turbine helikopter die in de Verenigde Staten in productie ging. Model 204 kreeg als legeraanduiding HU-1A. De eerste productie bestond uit 173 HU-1A's, waarvan de productie liep tot maart 1961. Deze konden, buiten de twee bemanningsleden, vijf passagiers vervoeren. Voor training werden er 14 stuks omgebouwd tot TH-1A's. Aangezien de helikopters in het Amerikaanse leger een naam kregen die verwees naar een indianenstam, kreeg de HU-1A de naam 'Iroquois'. Maar de naam HU-1A verbasterde al snel tot de Huey.

De officiële aanduiding werd vanaf september 1962 veranderd in UH-1A en begon haar loopbaan bij de 101st Airborne Division in Fort Lewis, Washington. Eerst nog bedoeld als evaluatie helikopter, maar al snel geschikt verklaard voor operationele taken. De volgende serie, de UH-1B, kreeg als eerst grote verandering, ruimte voor zeven passagiers en krachtiger motor bezat, een 960 pk Lycoming T53-L-5. Tussen 1961 en 1965 zouden van dit type 1014 exemplaren gebouwd worden. De eerste inzet in Vietnam waren elf 'Bravo' machines die daar in november 1963 werden gestationeerd bij de reeds daar aanwezige 'Alpha' kisten van de 'Utility Tactical Transport Helicopter Company'(UTTCO).

In 1960 was al de ontwikkeling begonnen van de UH-1C waarvan de productie in 1966 begon (750 gebouwd). met een wederom verbeterde motor, T53-L-9 of de L-11, en herziene rotorbladen. Het specifieke rotorgeluid van de Huey wordt veroorzaakt door de tip van de rotor die door de geluidsbarrière gaat en daardoor een kleine supersonische klap veroorzaakt. De 'Charlie' was min of meer een intrim aanvals helicopter tot de Bell AH-1G Huey Cobra die taak kon overnemen. Algemeen stond de UH-1C bekend als de 'Huey Hog' ten tijde dat het dienst deed in de US Army.

In juli 1960 kreeg Bell een order voor zeven YUH-1D prototypes die 12 tot 14 personen moest kunnen vervoeren. Hiertoe werd de romp verlengd en de rotor vergroot. Uitgerust met de T53-L-11, 1100 pk sterke motor werd de eerste van meer dan 2000 UH-1D 'Slick' vanaf augustus 1963 geleverd om dienst te gaan doen. Uit de UH-1D ontstond de meest succesvolle versie, de UH-1H. Deze versie kreeg een Textron Lycoming T35-L-13, 1400 pk sterke motor. De 14,60 meter lange rotors wisten de UH-1H een snelheid van 204 kilometer te geven met een maximum bereik van rond de 500 km. De UH-1H werd ook door Italië in licentie gebouwd bij Agusta als de AB.205 en in Japan als de Fuji 205.

Ook de Nederlandse marine heeft negen, door Agusta-Bell in Italië in licentie gebouwde, 204's gehad onder de aanduiding (I)UH-1B. De eerste werd geleverd in 1962. De meeste Nederlandse Huey's opereerden bij VSQ 7 vanaf Valkenburg. Twee vlogen vanaf Hato bij VSQ 1. De nummering liep van '220' tot en met '228', en waarvan de laatste (ex-I-MUNI) een aanvulling was op de twee verongelukte kisten (de '223' en '224'). De laatste (I)UH-1B werd in 1978 afgestoten. Het verschil tussen een door Bell gebouwde 204 en een door Agusta is te vinden bij de motoruitlaat, welke bij de Bell naar achteren gericht is, en bij de Agusta naar de zijkant.

Het succes van de Huey kan toegeschreven worden aan onder andere haar ideale combinatie van cabineruimte, snelheid en de hijskracht. Het was en is nog steeds een betrouwbare machine die onder zware omstandigheden haar werk kan doen. Vanwege de grote militaire orders voor de Amerikaanse defensie en voor andere landen kon Bell ook voor een aantrekkelijke prijs een commerciële variant aanbieden.

Samen met alle licentiebouwers wereldwijd zijn er meer dan 15.000 Huey's gebouwd. Het is daarmee de meest geproduceerde helikopter ooit. Bijna zestig jaar na de eerste vlucht, vliegen er nog zeer veel Huey's rond in allerlei rollen. Niet alleen als aanvalshelikopter, maar ook als ambulance en als VIP transporteur.

GA TERUG

---