Een rondje
Saint-Nazaire
De U-Bootbunker van Saint-Nazaire
Veldmaarschalk Erwin Rommel bezoekt de U-Boot bunker van Saint-Nazaire
Tegenwoordig kan de gewone burger er ook een bezoek brengen
Direct na de val van Frankrijk, nam de Duitse
Kriegsmarine haar intrek in Saint-Nazaire. Toen in
oktober bleek dat de 'Slag om Engeland' in de lucht verloren was
voor de Duitsers, kreeg de Duitse marine de opdracht om het
eiland te isoleren. Grote aantallen duikboten, de U-Boote,
zwermden uit om bevoorradingsschepen onderweg naar Groot
Brittannië te onderscheppen. Saint-Nazaire was één van de vijf
havens aan de Franse kust die voorzien werd van een enorme
bunker om de duikboten in onder te brengen voor onderhoud en
bevoorrading.
Een door de RAF genomen foto laat de bouw zien van de tweede fase
En zo ziet het er tegenwoordig uit, onverwoestbaar,...
(Foto: Google Earth)
In maart 1941 werd begonnen met de bouw.
Tegenover de oude oostelijke sluis werd eerst een damwand
geslagen. Er werd begonnen met de dokken 9 tot en met 14, welke
ieder twee U-Boten kon herbergen. Vervolgens werden de
acht droogdokken, voor enkele U-Boten, noordelijk tegen de
dubbele dokken aangebouwd. Vanwege de sluisdeuren in deze basins staken deze
dokken iets verder naar voren.
De bouw van de U-Boot bunker nadert gestaag haar voltooiing
(de bovenste gaanderij met de 17 schietgaten moet nog worden aangebracht)
In totaal werden er 14 ruimtes gecreëerd waarin 20
U-Boten konden worden ondergebracht. Boven de achtste, globaal het midden van de
enorme bunker, werd een verhoogd geschutsplatform aangebracht voor een vierling 2cm
luchtafweer kanon. Ook aan de uiterste noordrand werden verhoogde platforms gebouwd
voor luchtafweer.
Dakconstructie werd niet compleet afgebouwd
met de bommenvangers
De enorme bunker kreeg een breedte van 299 meter en werd 124
meter diep, met een hoogte van 18 meter. Opvallend was de
dakconstructie. Om deze bomvrij te maken werden er
verschillende lagen aangebracht. Tot juni 1944 werd aan het
dak gewerkt. Van dok 1 tot en met 6 was het dak gereed. Hier
werd een laag van half ronde betonnen liggers aangebracht om
een eventuele bom tussen te vangen. Door al deze lagen beton
liep de dikte van het plafond op sommige plekken op tot 8.75
meter!
Schematische doorsnede van de U-Boot bunker, droogdok #5
(Tekening: Pieter Jutte, naar een idee van L. Cochet)
In totaal werd er 480.000 m³ beton gestort. De dokken
konden allen worden afgesloten, waarbij de dokken 1 tot en met
8 droogdokken waren. Deze konden leeggepompt worden
waarna de U-Boot op dwarsblokken tot rust kwam en er aan de romp gewerkt kon worden.
In de dokken 9 tot en met 14 konden twee
duikboten naast elkaar afmeren om weer bevoorraad te worden. Het complex werd gebruikt door
7de U-Boote Flotilla uit Kiel vanaf januari 1941 en het 6de
Flottila uit Danzig vanaf februari 1942.
Op de foto hieronder is te zien hoe de bovenste gaanderij in opbouw is
(met een lange beschermde tunnelgang en 17 schietgaten)
U-552 onder commando van Kapitänleutnant
Erich Topp, vaart richting
duikbootdok 12B, derde dok van links (hieronder heden)
Tijdens het verlof van de bemanningen werden de mannen in
de watten gelegd. Het was het onderdeel waar de zwaarste
verliezen geleden werden, 85% keerde niet terug van hun
missie. Er waren nogal wat azen onder de U-Boot commandanten.
De U-48 die vanuit St-Nazaire opereerde was de meest
succesvolle uit de Tweede Wereldoorlog. Deze bracht 54 schepen
tot zinken, waardoor 322.378 BRT (bruto-ton) verloren ging. In
augustus 1944 werd het 6de Flottila ontbonden en vertrok het
7de Flotilla naar Noorwegen.
Een blik in één van de duikbootdokken, Toen en Nu
Om deze 39.000 m² bunker te beschermen tegen aanvallen
vanuit de lucht waren er verdedigingstorens voor vierling 20mm
luchtdoelgeschut op het dak aangebracht. Om eventuele
aanvallen vanaf de grond tegen te gaan waren er aan de noord
en west (achterzijde) kant schietgaten aangebracht voor lichte
kanonnen en machinegeweren. Ook aan de havenkant waren verschillende
schietgaten aangebracht, waaronder 17 stuks boven de toegangen van de
U-Boot bunker.
Schematische indeling van de
U-Bootbunker
De bunker is tegenwoordig toegankelijk voor publiek. Er
zijn aan de achterzijde verschillende souvenirwinkels te
vinden, maar hoogtepunt is halverwege het complex de trap, of de
lift, naar het dak te nemen. De liftschacht door het dikke betonnen dak was nog
een hele klus. Vlak bij de lift liggen enkele grote uitgezaagde blokken
die uit het dak zijn gezaagd.
Uitgezaagde Blokken beton
voor de liftschacht naar het dak
Over het enorme dak wandelt u via lage
poortjes (pas op,... stoot uw hoofd niet!) naar de geschutstoren
boven U-Boot bunker 8. Er is een Eco-tentoonstelling ingericht
tussen de betonnen dakranden. Aan de linkerzijde zijn boompjes in
bakken gezet, en aan de rechterzijde een soort van bloemperken.
Tijdens ons bezoek in 2016 stelde ik mij wel steeds de vraag wat
de bedoeling was om deze onogelijke groene wereld hier te maken.
Van de dokken beneden is ook een andere bestemming gevonden.
De eerste vier dokken zijn nu hermetisch afgesloten en worden als graan silo's gebruikt.
Stoot uw hoofd niet aan de lage uitsparingen op het dak van de U-Boot bunker
Gestaag krijgt de U-Boot bunker een nieuwe bestemming.
Zo zijn er reeds enkele dokken gedempt. In 2016 was in dok 14 een
kunstenaars gallerie gehuisvest, en dok 13 en 12 waren toen nog bestemmingloos.
Ook is er een grote tentoonstelling in de bunker ondergebracht
over de romantische wereld van de Cruise schepen, 'Escal 'Atlantic'.
Nog even een doorkijkje richting dok 14 vanuit dok 10
Zoals het er nu naar uitziet wordt straks alleen dok 5 in de oude staat gelaten.
Wat tot op heden met rust is gelaten, zijn de vele geschutsgaten, waaronder drie op de noordelijke hoek
aan de achterzijde. Hier was ruimte voor een 4,7cm Festung Pak(t) kanon die noordwaarts de
Boulevard Paul Leverme dekte tegen grond aanvallen. Een zwaar machinegeweer was opgesteld
in ruimtes die naar achteren schoot en de achterzijde, zuidwaarts, over de Boulevard Paul Leverme afdekte.
Schietopening achterzijde zuidwaarts, over de Boulevard Paul Leverme
(rechts de ruimte met op de voorgrond de 'tafel' voor het machinegeweer.
Achter de deur de twee ruimtes, één voor een tweede machinegeweer
en daarachter de ruimte voor het 4,7cm Pak kanon)
Maar het uitzicht vanaf het dak is fantastisch over Saint-Nazaire en
de havens. Tevens heeft u hier een fraai uitzicht
op de sluisbunker aan de overzijde. Aan de zware betonnen
muren op het dak zijn afbeeldingen aangebracht met de
geschiedenis van het complex. Overal is de doordachte
constructie te bekijken en kan men zich verbazen over het
ingenieuze concept. Aan de achterzijde is een lange loopbrug
aangebracht die de bezoeker weer naar het parkeerterrein
leidt.
De achterzijde van de U-Boot bunker;
De witte auto geeft een goed beeld van de afmetingen
Een bezoek aan de U-Boot bunker is een must als u Saint-Nazaire aandoet.
Verbaas u over de de enorme omvang en vraag u af hoe de bouwers dit soort
complexen in korte tijd uit de grond stampten. En vooral hoe doordacht
dit soort betonnen kolossen werden ontworpen. Hier en daar komt aan het
licht dat het niet altijd perfect afgeleverd werd. Op veel plekken ziet men
betonrot en roest van de bewapening door het beton dringen. Maar men ziet ook oude
opschriften, belettering en camouflageverf op het beton.
Oude camouflageverf is nog zichtbaar, maar ook betonrot, Toen en Nu
Op de volgende pagina wordt aandacht besteed aan enkele
opvallende complexen door de Duitse bezetter achtergelaten in
de omgeving van Saint-Nazaire. En als u dan nog niet genoeg
hebt van al dat beton, dan gaan we de Loirebrug over naar een
paar zeer interessante complexen.
KLIK HIERONDER
voor de pagina's over
de verdediging van Saint-Nazaire
|