De bevrijding naderde, en de pogingen te ontsnappen hadden geen nut meer. De tijden van vermommingen, afdalen aan lakes, valse documenten maken, het tunnelen (zelfs door een dik pak sneeuw op het dak, wat ook mislukte), het was allemaal voorbij. In ieder geval gaven de officieren in Colditz zich niet gewonnen, en waren scherp tot aan het einde van de oorlog. Als het er op aan kwam zouden ze vechten voor hun behoud. Op 15 april 1945 stonden de Amerikanen aan de rand van Colditz. In de vroege morgen hoorden de gevangenen in Colditz P-47 Thunderbolts overvliegen, en zagen dat deze het station beschoten. In de middag kwam de oorlog wel erg dichtbij toen artillerie insloeg in het dak van het kasteel. De Amerikanen wisten dat Colditz gebruikt werd als krijgsgevangenen kamp, maar wisten niet of die er nog daadwerkelijk in zaten. Maar toen ze vlagen van Frankrijk en Groot Brittannië uit de ramen zagen verschijnen werd het vuren gestopt (volgens Eggers werden de vlaggen pas op 16 april uitgehangen).

Op 15 april waren zo’n 200 Duitse soldaten met zware wapens en tanks in Colditz. Het Amerikaanse 3rd Battalion, 273rd Infantry Regiment, van de 69th Infantry Division opende de aanval op Colditz op 15 april om 19.00 uur met de inzet van I Company. Er was zware oppositie van Duitse machinegeweren, en er waren nabij gevechten waarbij panzerfausten werden ingezet, en zelfs hand tot hand met bajonet speelden zich af. Er werd artilleriesteun gegeven aan I Company, maar het werd duidelijk dat deze nacht Colditz niet ingenomen zou worden. Vier man van I Company sneuvelden, en acht raakten gewond. K Company was iets verder gevorderd aan de westzijde van Colditz, maar liep vast op de grote brug die de stad in tweeën splitste. Deze brug, de ‘Adolf Hitler Brücke’ werd door enkele Duitsers verdedigd. Tijdens de aanval van K Company sneuvelde T/Sgt Emil Miskovic, die door een jonge Duitse soldaat van een jaar of 15 werd neergeschoten, en er raakte één gewond. De jonge Duitser sneuvelde in een kogelregen en de andere verdedigende Duitsers op de brug werden ook uitgeschakeld. I en K Company consolideerden voor de nacht, om zich gereed te maken om de brug over te trekken in de vroege morgen.

Onder de duisternis van de vroege maandagochtend, 16 april 1945, werd de aanval over de brug ingezet met steun van tanks van de 9th Armored Division. De dag ervoor hadden de Duitsers, in de middag rond twee uur, getracht de brug op te blazen, maar dit was slechts deels gelukt. Vervolgens werd de middelste brugpijler bestookt met Panzerfausten, maar dit had weinig effect. De brug bleef voor het belangrijkste deel intact en verkeer erover heen was mogelijk. Maar er was geen oppositie meer, de Duitsers hadden zich die nacht teruggetrokken. De verdediging was overgelaten aan een aantal doodsbange jonge jongens uit Colditz zelf. Deze gaven zich bijna zonder slag of stoot over toen de Amerikanen in zich kwamen (één jongen zou nog sneuvelen toen die trachtte te vluchten).

Reinhold Eggers maakte als eerste contact op de stenen brug aan de zuidzijde van het kasteel met de Amerikanen, om te vertellen dat commandant Prawitt van Colditz zich wilde overgeven. De wapens waren neergelegd en de gevangenen hadden het kasteel overgenomen, en hielden de overgebleven Duitsers nu gevangen. Colditz zijn gevangenen waren eindelijk vrij,…

De Amerikaanse troepen wisten dus dat in het kasteel van Colditz nog steeds krijgsgevangenen werden vastgehouden, maar zullen wellicht verbaasd hebben opgekeken dat er ook Amerikanen binnen de muren zaten. Nadat de Nederlanders, Belgen, Polen en Fransen in 1943 vertrokken waren, kwamen de eerste Amerikanen in augustus 1944 in Colditz aan, waaronder de 49 jaar oude Colonel Florimond Duke die in dienst was van de OSS (OSS was een voorloper van de in 1947 opgerichte CIA).

De inname en bevrijding van Colditz was beslist niet het enige wapenfeit van het 273rd Infantry Regiment, 69th Infantry Division. De divisie was op 23 januari in Le Havre aangekomen. Op 12 februari zat de divisie in de Siegfried linie om op 27 februari voor het eerst de aanval in te zetten. Op 26 maart staken de eerste eenheden van de 69th Division de Rijn over. Op 20 april werd Leipzich ingenomen om door te stoten naar de rivier de Elbe. Hier werd op 25 april, in Torgau, voor het eerst contact gemaakt met troepen van het Russische Rode Leger. Voor die ontmoeting, KLIK HIER.

Colditz en het verhaal van de gevangenen die probeerden te ontsnappen kreeg grote belangstelling na het verschijnen van het boek van Pat Reid, welke verfilmd werd in 1955 onder de titel ‘Colditz Story’. De film werd geregisseerd door Guy Hamilton, die later James Bond films zou maken en de speelfilm 'Battle of Britain'. Voor de hoofdrol van Pat Reid werd John Mills aangetrokken. Het Nederlandse aandeel heeft in de film ook een plaatsje gevonden. De Nederlandse ontsnappings officier, die de naam 'Vandy' draag, en gebaseerd is op Machiel van den Heuvel, wordt vertolkt door Theodore Bikel. De ontsnappings pogingen zitten elkaar steeds in de weg, een Britse poging via een rioolput blijkt ook door de Fransen gebruikt te worden. Later tijdens eht graven van een tunnel door de Britten, stuiten ze op een Nederlandse tunnel die een instorting veroorzaakt. Senior British Officer Colonel Richmond (Eric Portman) stelt aan de andere nationaliteiten in Colditz voor om aparte commitees op te richten en die met elkaar te laten communiceren om elkaar te helpen en niet in de weg te zitten. Terwijl in het echt geweldig spannende situaties waren, zijn voor de film de verhaallijnen verzonnen, al is de ontsnapping van Pat Reid een klein beetje bewaard gebleven, ze ontsnappen met vier man waarvan twee er weer worden opgepakt.

Maar dat het nog erger kon, bleek toen de TV serie 'Colditz' tussen 1972 en 1974 werd uitgezonden. Ondanks het grote succes is 90 procent van de verhalen ontstaan in de hoofden van de schrijvers van de serie. De karakters droegen andere namen zodat deze in verschillende ontsnappingsscènes gebruikt konden worden, ondanks dat deze figuren in het echt daar niet bij betrokken waren. Twee karakters benaderden de waarheid, Pat Grant, gespeeld door Edward Hardwicke, (Pat Reid) en Hauptmann Ulmann, door Hans Mayer (Reinhold Eggers). De eerste drie afleveringen spelen zich af buiten Colditz. De eerste aflevering begint met ontsnappingspoging van Pat Grant en enkele kornuiten in Wehkreis VII, Laufen, het kamp nabij München. In deel twee zien we hoe een weinig sympathieke Flight Lt. Carter (David McCallum) van een Wellington bommenwerper in handen valt van de Duitsers en na ontsnapt te zijn weer wordt gepakt en naar Colditz gestuurd. In deel drie wordt de geloofwaardigheid op de proef gesteld als Dick Player (Christopher Neame) aanspoelt op de Franse kust en opgenomen wordt in een ziekenhuis en daaruit ontsnapt. Weer opgepakt wordt hij ondervraagt door de Gestapo die hem van spionage beschuldigd. Maar Player kan bewijzen wie hij is, want hij heeft vrienden in Berlijn (dus wordt Player even naar Berlijn gebracht). In Berlijn krijgt Player alle ruimte en is er geen directe bewaking, en lijkt ontsnappen eenvoudig (wat niet in hem opkomt klaarblijkelijk). Maar uiteindelijk komt Player toch ook in Colditz terecht. In deel vier begint het dan echt in Colditz met de aankomst van de Britse Lieutenant Colonel John Preston (Jack Hedley). De gevangenen hebben geen vertrouwen in hem, en ze verdenken hem ervan om gewoon de oorlog uit te zitten. Maar gaandeweg blijkt hij juist de spil te zijn waar de ontsnappingen rond zullen afspelen. In deel vijf wordt er een converentie door de SS georganiseerd in het kasteel. Reid en de goed Duits sprekende Player weten op de zolder boven de vergaderruimte te komen en alles af te luisteren, waaruit blijkt dat de SS de zaak wil overnemen om de beveiliging aan te scherpen. Maar die hebben niet op de nieuwe beveiligsofficier Hauptmann Franz Ulmann (Hans Meyer) gerekend, die alles voorzien heeft en al reeds een compleet plan van aanpak gereed heeft. In deel zes heeft de Amerikaanse Flight Lieutenant Phil Carrington (Robert Wagner) de hoofdrol. Het was weing bekend, maar er zaten dus daadwerkelijk Amerikaanse officieren in Colditz, alleen niet zo vroeg als het in de TV serie wordt gesuggereerd. Hebben de Amerikanen weinig of geen naam gemaakt in Colditz, bij de Nederlanders lag dit heel anders, zoals we hiervoor hebben gezien. Maar in de TV serie worden de Nederlanders niet eens genoemd, laat staan hun ontsnappingen. Ook de eerste Britse ontsnapping poging door Airey Neave blijft buiten beeld.

Meeliftende op de serie verscheen er een ‘ontsnappings-bordspel’ van Colditz.

In 2005 kwam een miniserie uit onder de titel 'Colditz', met een wel zeer onsympathieke Damian Lewis in de hoofdrol.

Na de val van de muur en het samengaan van Oost-en West-Duitsland, begon de grote opknapbeurt van deze regio. Ook het kasteel werd onder handen genomen. In de Duitse Kommandantur is tegenwoordig een jeugdherberg gevestigd. Waren de grauwe muren tot voor kort dreigend en kil, tegenwoordig zijn deze in een lichte kleur gebracht. Veel ramen die voorzien waren van tralies, zijn weer open. Hier daar worden zaken aangaande de geschiedenis als gevangenkamp en de ontsnappingen bewaard. Ten tijde van ons bezoek, in het voorjaar van 2014, was de kapel niet toegankelijk, vanwege restauratiewerkzaamheden. Een bezoek is meer dan de moeite waard, en het kan publiek gebruiken. Veel toeristen, die in de buurt van Dresden bivakeren, weten niet van het bestaan van het kasteel en haar rijke historie.

Voor deze pagina's is gebruik gemaakt van: 'Colditz' van P.R. Reid, ISBN 90 235 8075 3, Zuid-Hollansche uitgevers Mij. B.V., 'Colditz' van Reinhold Eggers, 1961 (herdruk 1974), uitgerij Amsterdam Boek B.V., 'Douglas Bader' door Paul Brickhill, ISBN 90 6045 15 5 4, 1964, (herdruk 1982), Hollandia BV, '40~'45 'Toen & Nu', magazine nummer 63, 'Colditz', door John Gillespie Magee, uitgeverij Quo Vadis, '40~'45 'Toen & Nu', magazine nummer 125, artikel: 'Door wie werd Douglas Bader neergehaald?', door Andy Saunders, pag.2 t/m 25, uitgeverij SI Publicaties BV, Arnhem, 'Collecting Colditz and its Secrets', door Michael Booker, ISBN 978 1 909806 00 3, 2005 (herdruk 2013), uitgeverij Grub Street (dit laatste boek is door DE Colditz verzamelaar Booker geschreven, en bevat een schat aan unieke documenten en verhalen. Helaas gaat hij, op een enkele foto na, totaal voorbij aan de Nederlandse gevangenen en hun ontsnappingen).