Het Einde van
Fliegerhorst Venlo
De staartschutter van een B-17G van 95th Bomb Group schiet
op een Duitse jager
Op 28 augustus 1944 voerden de Geallieerden weer een
bombardement uit op de Fliegerhorst Venlo.
Ditmaal kwamen er 108 B-17’s van de Amerikaanse 95th, 100th en
390th Bomb Group, 13th Combat Wing, 3rd Bomb Division, 8th US
Army Air Force. Om 11.48 uur vielen de eerste bommen,
maar omdat de bommen te vroeg werden afgeworpen vielen deze in de woonwijk
Leutherberg waarbij vijf woningen werden
verwoest en elf bewoners uit Venlo omkwamen. Het was
12.17 uur toen de laatste golf bommenwerpers,
van drie golven, haar bommen had afgeworpen.
Fliegerhorst Venlo na het
bombardement op 28 augustus 1944
Het vliegveld, en erbuiten, was bezaaid met
bomkraters van de 3135 afgeworpen bommen. Ondanks het
gevaar van bommen die op tijdklok
ontploften gedurende de dag, werden mannen
en jongens uit Venlo opgetrommeld om de
bende op te ruimen en de kraters te dichten. Voor
middernacht, van de 15de augustus,
kwamen er nog acht RAF Mosquito’s die ook
hun bommen op de basis lieten vallen.
Luchtopname na het bombardement
van 3 september 1944 (wat opvalt is het
grote aantal kraters naast de banen en weinig rond de hangaars)
Na het laatste vernietigende bombardement op 3 september
1944, door 114 RAF bommenwerpers, waren de
start- en landingsbanen van de Fliegerhorst
Venlo voor de Duitsers niet meer langer
bruikbaar. Twee dagen later, op 'Dolle
Dinsdag'**, werden de laatste onderdelen van I./NJG 1
verplaatst naar Münster-Handorf in Duitsland.
**'Dolle Dinsdag' in Nederland. Op
dinsdag 5 september verwachtten veel
Nederlanders dat ook hun land snel
bevrijd zou worden, want Brussel en Antwerpen waren
respectievelijk op 3 en 4 september in Geallieerde
handen gevallen. NSB’rs, collaborateurs
voor de Duitsers, maar ook Duitse troepen
zelf, en veel administratief personeel, na
het vernietigen van documenten, haastten zich naar
Duitsland. Om te vluchten naar het oosten, werd
alles wat bruikbaar was gestolen. Bussen van
het openbaar vervoer, handkarren, paard-
en wagens, fietsen etc. alles wat maar reed
werd gebruikt om weg te komen.
Slechts één goed herkenbare hangaar is bewaard gebleven (zie lager)
De overgebleven niet beschadigde infrastructuur van
Fliegerhorst Venlo, gemist door de
Geallieerde bombardementen, zoals delen van start-en
rollerbanen en hangaars, werden tot
slot door de Duitse Wehrmacht vernietigd. Ook werden palen
en andere obstakels in het terrein gezet
tegen eventuele luchtlandingen met
zweefvliegtuigen. Na deze werkzaamheden
werd de voormalige basis in desolate staat achtergelaten.
Enkele dagen later op 17 september, begon
Operatie Market-Garden, de Geallieerde
race naar Arnhem, en de inname van
de bruggen op de route vanuit België. Links en rechts
van deze Hell’s Highway naar het noorden werd
een zwaar bevochten streek, en het
vernietigde vliegveld bij Venlo was geen
prioriteit meer.
13 oktober 1944, Douglas A-20 Havocs
proberen de Maasbruggen te raken,...
(met recht vrijdag de 13de, de bommen kwamen voornamelijk op de stadsdelen terecht,
er vielen 59 doden onder de burgers)
Leek misschien Fliegerhorst één van de voornaamste doelen
bij Venlo, voor de tactische opmars waren
de bruggen over de Maas bij Venlo van groter
belang. Ten westen van Venlo, aan andere
kant van de Maas lag Blerick, en beide stadsdelen
werden in 1944 zwaar beschadigd tijdens de dertien
bombardementen op de Maasbruggen. Meer dan
270 doden onder de bevolking van Venlo
en Blerick vielen bij deze
bombardementen te betreuren (waaronder 9 die omkwamen nadat een
RAF bommenwerper in Venlo op 8 april
1943 was neergestort). Ondanks de
bombardementen bleven de bruggen redelijk in
tact. Deze werden door de Duitsers
uiteindelijk op 25 november 1944 zelf opgeblazen. Hiermee
was trouwens nog geen einde gekomen aan het
verzet door de Duitsers in Blerick. Deze
hadden gedwongen de bevolking een
anti-tankgracht te graven. Om dit laatste verzet te
breken werd door generaal Miles Dempsey Operation
Nutcracker opgezet. Ondanks de
mijnenvelden en prikkeldraad versperringen,
werd op 3 december 1944 Blerick bevrijd.
Operation
Nutcracker en de bevrijding van Blerick
Venlo, aan de oostkant van de Maas werd een frontstad. De
Duitsers realiseerden zich dat de val van
Venlo een doorstoot door de Geallieerden
naar het Ruhrgebied zou kunnen betekenen. Om
het verzet in deze hoek de kop in te drukken, werd het
hoofdkwartier van de Sicherheitsdienst van
Maastricht naar Venlo over te brengen. De
winter van 1944 werd de zwaarste sinds
jaren, en de bevolking van Venlo leed onder de barre
omstandigheden, waarbij men vooral zich veilig voelde
in de schuilkelders. Besloten werd dat de
bevolking geëvacueerd moest worden. Vanaf 14
januari 1945 begon men met de evacuatie
naar het noorden van Nederland. Toch zouden nog veel
mensen in Venlo achterblijven, wachtende op de
bevrijding.
Fliegerhorst Venlo
wordt 'Yankee 55'
Hadden de overgebleven bewoners van Venlo verwacht dat de
Britten hen zou bevrijden vanaf de westkant
van de Maas, het bleken de Amerikanen te
zijn die als eerste Venlo binnenreden. Op 1
maart 1945, rond 16.00 uur, kropen de eerste tanks van
het 784th Tank Battalion vanuit Duitsland via de
Kaldenkerweg het zwaar beschadigde Venlo
binnen. In de stad waren nog zo’n 200 weinig
gemotiveerde Duitse soldaten achtergebleven. Deze
werden binnen 24 uur door GI’s van de 35th Infantry
Division zonder veel moeite uitgeschakeld.
Tijdens de bevrijding kwamen nog vijf
bewoners van Venlo om het leven, maar zover bekend
vielen onder de Amerikaanse bevrijders geen
slachtoffers. Lt.Col. George Dalia, de
Amerikaanse commandant van het 784th TB
realiseerde zich pas later dat hij een Nederlandse stad
had bevrijd. Sinds 23 februari opereerden de
Amerikanen al in de buurt toen deze de Ruhr
waren overgestoken tijdens Operation
Grenade. Achteraf zou men kunnen bedenken,
dat een deel aan de oostkant van de Maas ook nog
Nederlands grondgebied was, en een groot
doelwit bezat, Venlo en de Fliegerhorst, en
hadden de Amerikanen wellicht een week eerder
Venlo kunnen ontzetten?
De voormalige Duitse verkeerstoren voor 'Yankee 55' weer
in gebruik genomen
Hoe dan ook, de Amerikaanse genie begon gelijk met
werkzaamheden op de verwoeste voormalige
Fliegerhorst. Er werd een tentenkamp (het
‘Venlo Hilton’) opgezet, omdat de gebouwen
op de basis onbewoonbaar waren, en de startbanen
werden geëgaliseerd. Ook de voormailge Duitse
verkeerstoren werd weer in gebruik genomen.
Op 9 maart was ‘Yankee 55’ gereed voor
gebruik en die dag, en de volgende, kwamen de
eerste Geallieerde vliegtuigen op de Amerikaanse basis
binnen, F-6 Mustangs en F-5 Lightnings van de
363rd Tactical Reconnaissance Group. Naast
deze verkennersgroep, kwam ook de 373rd
Fighter Group op Venlo aan met hun
P-47 Thunderbolts.
Een P-47 Thunderbolt van 373rd Fighter Group,
410th Fighter Squadron
De verkennersvliegtuigen ondernamen succesvolle
vluchten voordat Operation Plunder
(de grondoperatie) en Operation
Varsity (de luchtlanding) welke in de nacht
van 23 maart van start ging, de oversteek door de
Geallieerden over de Rijn. Ondanks dat de Duitsers
hun grondgebied fel verdedigden, vielen
veel vliegtuigen ten prooi aan de
Thunderbolts van 373rd Fighter Group, net als
treinen en andere voertuigen.
Terwijl het front verder Duitsland introk, werd het voor de
jachtbommenwerpers minder druk, en
uiteindelijk vertrokken deze eenheden in
april. Maar het werd niet stil op ‘Yankee
55’, want de 397th en 394th Bomb Group kwamen met hun B-26
Marauder bommenwerpers naar Venlo. De laatste
maand van de oorlog in Europa werd op een
steeds kleiner grondgebied uitgevochten, en
de bommenwerpers op Venlo hoefden niet meer
in actie te komen. Het zou tot 20 september 1945 duren eer de
laatste Amerikanen de voormalige
Fliegerhorst Venlo verlieten. Niet alleen
verdwenen de Amerikanen, ook miljoenen stenen uit
de voormalige rollerbanen verdwenen, en werden onder
meer gebruikt om beschadigde huizen in Venlo
weer te herstellen. Sommige stukken konden
worden hergebruikt, maar andere delen van de
voormalige basis werden afgevoerd, zoals de meeste
boogstukken van de oude hangaars.
Al reeds in 1946 kreeg de Venlose Zweefvlieg Club een deel
ten zuiden van de korte start-en
landingsbaan, de Groote Heide, als
zweefvliegveld toegewezen.
Duitse Luftwaffe officieren op de Fliegerhorst Venlo
(Links de verkeerstoren,
en de grote commandobunker met nepdak)
De verkeerstoren,
en de grote commandobunker zijn bewaard gebleven
De enorme commandobunker naast de
voormalige verkeerstoren
Er zijn op de voormalige Fliegerhorst nog verschillende delen bewaard
gebleven. Heel veel is overwoekert door struiken en de bossen, maar
met een beetje speuren kan men genoeg vinden. Voor een eerste bezoek
zou u kunnen beginnen bij de voormalige verkeerstoren. Komt u
van buiten Venlo, over de snelweg A67, verlaat deze op de afslag 41,
en ga, zuidwaarts, de Weselseweg op. Op de rotonde, ¾ rond, en oostwaarts
de Klagenfurtweg op, met de bocht mee zuidwaarts. Op de volgende rotonde
eerste afslag links aanhouden en de Postweg op. Na 700 meter verschijnt
dan aan de linkerzijde de oude verkeerstoren. In de verkeerstoren had de
Flugleiter verbinding met de vliegeniers. Naast de verkeerstoren is nog
steeds de enorme commandobunker (Befehlsbunker) te zien. Zou de verkeerstoren
onbruikbaar raken, dan konden de verkeersleiders het vliegveld operationeel
houden vanuit deze bunker. De grote bunker deed na de oorlog nog dienst als
opslag van gevonden explosieven en ander achtergebleven oorlogstuig.
De verkeerstoren is tegenwoordig in gebruik als klimtoren, en staat op
de Rijksmonumenten lijst.
1. De verkeerstoren en commandobunker, ZH. Zweefvlieg Hangaar, 2. Monument,
3. 'Tor 9', 4. De enige overgebleven 'complete' boog hangaar
(Foto: Google Earth)
Vervolg uw weg over de Postweg, zuidwaarts, en ga na de rotonde nog een
100 meter verder en ga linksaf de Hinsbeckerweg op. Deze loopt op een gegeven
moment dood, en men kan alleen te voet verder. Parkeer uw auto bij Gasterij 'Groote Heide'
en vervolg de weg lopende voor een 300 meter en sla linksaf. Na 400 meter komt u langs een ander deel dat overgebleven is van de vliegbasis, de voormalige Duitse zweefvlieg hangaar. In de restanten van brokken gevel is een nieuw gebouw opgetrokken voor hedendaagse zweefvliegers.
Een nieuwe zweefvlieg hangaar in de restanten van de oude gevels
Na 100 meter voorbij de zweefvlieg hangaar komt u dan bij de zuid-oosthoek van het vliegveld aan. Hier staan ook enkele informatieborden. Ga nu hier rechts voor het officiele monument dat op 150 meter verder staat. Het
in 2008 geplaatste monument bestaat uit twee muren waarop aangebrachte informatieborden de wandelaar uitleg geven over de geschiedenis van de Fliegerhorst.
Het monument voor de Fliegerhorst,...
Het monument is geplaatst in het midden van de voormalige Fliegerhorst en op de grens van het Duits-Nederlandse natuurgebied Maas-Schwalm-Nette. Op de gemetselde zuil staat 'Wij Gedenken' ter overdenking,...
Bent u goed ter been, vervolg vanaf het monument het pad verder oostwaarts. Na een kleine kilometer
arriveert u bij de oostelijke toegangsweg welke bekend staat als 'Tor 9'.
Aan de Duitse kant ligt aan de
B 221 de oude toegangsweg 'Tor 9'
Bij 'Tor 9' bent u nu
in het Duitse deel van de voormalige basis. (U kunt deze lokatie ook met de auto bereiken, ga richting
Leuth in Duitsland en neem daar de Geldrische Straße (B 221) noordwaarts, aan de linkerzijde verschijnen
dan verschillende inritten, waaronder 'Tor 9').
Deze toegangsweg had geen wachtpost onderkomen, maar er stond wel bewaking. Deze route
werd gebruikt door Luftwaffe personeel om in hun vrije tijd uit te gaan naar Leuth,
Lobberich en Kaldenkirchen. Het opschrift 'Tor 9' staat op een stuk beton van een
hangaar en werd op 27 april 1985 geplaatst.
De fundatieblokken voor de dakspanten van een hangaar
Het eerste dat u zal opvallen zijn de fundatieblokken in het bosperceel. Hier stonden
gebogen dakspanten op welke zo een hangaar vormden. In de bossen zijn nog verschillende
van deze fundamenten terug te vinden. Op één na (nummer 4 op de kaart) zijn
alle dakspanten eraf gesloopt.
Op een muurfragment is een
herinneringsbordje aangebracht
Op een muurfragment is een herinneringsbordje geplaatst ter nagedachtenis aan de
slachtoffers die in dit gebied zijn gevallen, van burgers, (krijgs)gevangenen tot
Geallieerd luchtmacht personeel. Op een informatiepaneel staan data aangegeven wanneer er
rondleiding op de voormalige Fliegerhorst zijn, altijd op een tweede zondag in de maand
(behalve december). Om mee te kunnen doen moet men zich vier dagen ervoor
aanmelden. Vertrekpunt is vanaf 'Tor 9' (met een minimum van 10 personen).
Voor meer info:
KLIK HIER.
Je voelt je als een Indiana Jones,... want daar ,...
tussen de bomen staat zomaar een oud restant van een hangaar
Zo'n anderhalve kilometer naar het noorden (over de B 221) vanaf 'Tor 9' is weer een
kleine parkeerplaats. Hier is een hek geplaatst waar men niet verder kan, dit gedeelte is in gebruik
door de Bundeswehr als depot en oefengebied voor NAVO militairen. Enkele honderden
meters verder noordwaarts kan men de bogen ontwaren
van een oude Duitse hangaar (beter zichtbaar in de winter, in de zomer is het meestal
ontrokken door het gebladerte).
De bedrijvigheid is verstomd,...
maar de geest van ronkende motoren is voelbaar
Het is een vreemde gewaarwording om door de bossage over een platgetrapt paadje te lopen,
en opeens staat daar een hangaar zonder dakplaten, als het skelet van een enorme
walwis, met een open ribbenkast. Achter je zoemt af en toe een auto voorbij over
de B 221, maar de stilte is verder beklemmend te weten dat hier ooit aan motoren
werd gesleuteld, het aftanken van de brandstoftanks, opstartende en proefdraaiende
motoren, de aanvoer van munitie, het aan boord klimmen van een vliegenier,…
het begin, en het einde van een missie was bij dit soort hangaars.
Klik hieronder op de Bf 110
om te kijken hoe het met enkele kopstukken afliep,...
|