Je zal er maar bij zijn geweest,… in het najaar van 1969 en het voorjaar van 1970,… daar op een tijdelijk aangelegde start- en landingsbaan bij de stad Guaymas in Mexico. Achttien B-25 Mitchell bommenwerpers speelden hier de belangrijkste bijrol (al zullen sommigen, voornamelijk vliegtuigliefhebbers het DE hoofdrol vinden) in de speelfilm ’Catch-22’ naar het beroemde boek van Joseph Heller.

Joseph Heller, (1923-1999) kreeg het idee voor ’Catch-22’, zijn debuut, in 1953, maar zou er 12 jaar voor nodig hebben om het daadwerkelijk te schrijven. Het verhaal draait om één figuur, Captain John Yossarian die er alles aan gelegen is om niet langer betrokken te zijn bij de oorlogshandelingen. De beste manier om uit het leger ontslagen te worden is voorwenden dat je gek bent. Maar wat als jij de enige bent die ‘normaal’ is en de rest om je heen zijn allemaal echt stapelgek? Ieder argument van Yossarian stuit op een nieuwe regel die het argument teniet doet.

Als Yossarian duidelijk aangeeft dat hij gek is (in woord en daad), dan zegt de legerleiding: ‘als je zelf weet dat je gek bent, dan ben je niet gek, alleen iemand anders kan aangeven dat jij gek bent omdat diegene dat opmerkt,…’ maar wat als die ander nog gekker is? En dat is in het kort een ‘Catch 22’, een 'regel' verzonnen door Heller. Draait het boek vooral om dit thema, de rode draad van de oorlog is de kapstok voor een anti-oorlogs verhaal. Heller zijn ervaring in de tweede wereldoorlog met de B-25 Mitchell bommenwerper, opgedaan tijdens 60 missies als bommenrichter bij het 488th Bomb Squadron, 340th Bomb Group, 12th Air Force, bracht de technische kanten in het verhaal.

Het boek werd zeer verschillend ontvangen. Sommige Amerikaanse kritieken spraken van het beste boek sinds jaren, andere kritieken waren ronduit afbrekend voor het boek, die vonden het chaotisch en zelfs onleesbaar. Of het aan het Amerikaanse lezerspubliek lag dat de eerste oplage in één jaar met ‘slechts’ 30.000 exemplaren over de toonbank ging, laat ik maar in het midden. Maar toen het boek in Engeland zeer goed werd ontvangen en bovenaan de bestseller lijst kwam te staan trok de verkoop enorm aan. Toen ook het boek ‘ontdekt’ werd in pocketboek door een jonger Amerikaans publiek zouden er uiteindelijk alleen al in Amerika 10 miljoen exemplaren van worden verkocht!

De filmrechten werden al in 1962 verkocht, maar tot een verfilming ervan duurde het tot 1969 en 1970. John Calley en Martin Ransohoff van Filmways Productions, in samenwerking met Paramount Pictures, produceerden de film. Als regisseur werd Mike Nicols aangetrokken. Dat het zolang duurde voor er een film werd geschoten van Catch-22 had voornamelijk te maken met het feit om een ‘aluminium’ cast te vinden,… de B-25 bommenwerpers.

Regisseur Mike Nicols had zijn zinnen gezet op een complete Bomb Group van 36 B-25 toestellen en de gehele film op locatie te schieten, dus in of nabij Italië. Maar deze eisen kon het budget van 18 miljoen dollar niet verdragen. Als locatie werd uitgeweken naar Mexico bij het stadje Guaymas in de staat Sonora, aan de Golf van Californië (al werden wel enkele grondscènes geschoten in Italië). Om toch een geloofwaardige luchtmacht samen te stellen werd dit overgelaten aan Tallmantz Aviation. Tallmantz Aviation zou verder één van de belanrijkste taken van de gehele film verzorgen, het vastleggen van de vliegbewegingen voor de film. Hiertoe had Tallmantz Aviation twee B-25’s beschikbaar die geheel aangepast waren voor dit werk.

In 1961 hadden de luchtvaart enthousiasten en vliegeniers Frank Tallman en Paul Mantz de handen ineen geslagen en richtten Tallmantz Aviation Inc. Paul Mantz was reeds eigenaar van B-25H, 43-4643 (N1203) sinds 1946 en verhuurde dit toestel speciaal aangepast aan de filmindustrie en documentaire makers.

In Mei 1962 begon de speurtocht naar een tweede B-25 voor Tallmantz Aviation. Een aantal B-25’s waren aangekocht om als airtanker te worden aangepast om gebruikt te gaan worden in de bosbranden bestrijding. Maar nadat in 1960 vier B-25’s waren neergestort zag de US Forest Service van verdere inzet af. En zo stonden B-25’s te verpieteren in het westen van de Verenigde Staten, zo ook B-25J, 44-30823 (N1042B). Deze was enkele maanden het eigendom van Howard Clerf in de staat Washington. Het bleek de ideale B-25 voor Tallmantz te zijn. De oude bommenwerper werd overgevlogen naar Orange County om ook aangepast te worden om als ‘camera-schip’ dienst te gaan doen. Belangrijkste aanpassing was de neus waar een ronde glazen plaat een vrij uitzicht naar voren voor de camera werd aangebracht. Tijdens het maken van de speelfilm 'The Flight of the Phoenix', in 1965, komt Paul Mantz om het leven tijdens het vliegen in een speciaal voor die film gemaakte creatie. Ondanks dit grote verlies zet Frank Tallman het bedrijf voort.

Naast de twee 'camera-ships' had Tallmantz nog twee B-25's in hun vloot. Het budget voor Catch-22 was toerijkend om 17 in Amerika gestationeerde B-25 Mitchell bommenwerpers vliegwaardig dan wel aangepast te krijgen. Om er nog dertien extra te vinden ging hij snel en stil, vanaf 1966, aan het werk. Want als eenmaal duidelijk werd in de wereld dat er B-25 toestellen gezocht werden voor een speelfilm, dan zouden de kosten snel omhoogvliegen. Naast het verzamelen van de B-25’s, kocht Tallman bergen aan reserveonderdelen, zorgde dat de bommenwerpers mechanisch betrouwbaar waren en uiterlijk accuraat toonden. Tallman verzorgde verder het onderhoud, en trainde de bemanningen.

Naast deze 17 B-25's werd er nog één in redelijk staat gevonden in Loreta, Mexico. Dit toestel, de VB-25N 45-8843 (XB-HEY) werd door de filmmaatschappij aangekocht voor 4500 dollar en opgeknapt voor nog geen 3000 dollar. Na provisorisch vliegwaardig te zijn gemaakt werd het voor 1000 dollar overgevlogen, met het landinggestel uit, naar de filmlocatie. Deze B-25 zou later verwoest worden tijdens de crash-scène. Het toestel is naast de landingsbaan van Guaymas begraven en zou daar nu nog steeds liggen.

TYPE	SERIAL	CIVIL REG.	TAIL CODE	NAME-NOSE ART
B-25H	43-4432	N10V	6X	'Berlin Express'
B-25H	43-4643	N1203	6A	'-----------'
B-25J	43-28204	N9856C	6G	'Booby Trap'
B-25J	44-28925	N7687C	6F	'Superman'
B-25J	44-29366	N9115Z	6M	'Hot Pants'
B-25J	44-29887	N10564	6Y	'Luscious Lulu'
B-25J	44-29939	N9456Z	6C	'------------'
B-25J	44-30077	N2849G	6Q	'Denver Dumper'

Na het filmen werden de B-25's opgeslagen in Orange County
(de bases van Tallmanz Aviation)

TYPE	SERIAL	CIVIL REG.	TAIL CODE	NAME-NOSE ART
B-25J	44-30493	N9451Z	6V	'Dumbo'
B-25J	44-30649	N9452Z	6V-6W	'-----------'
B-25J	44-30748	N8195H	6H	'Miss Renee'
B-25J	44-30801	N3699G	6K	'Vestal Virgin'
B-25J	44-30823	N1042B	6E	'-----------'
B-25J	44-30925	N9494Z	6P-6I	'Abombinable Snowman'- 'Laiden Maiden'
B-25J	44-31032	N3174G	6D	'Free, Fast, and Ready'
B-25J	44-86701	N7681C	6J	'Annzas'
B-25J	44-86843	N3507G	6B	'Passionate Paulette'
B-25J	45-8843	XB-HEY	6S	'------------'

Terwijl bij Tallmanz Aviation hard werd gewerkt de B-25’s gereed te krijgen voor de film, was in Guaymas, Mexico een ploeg bezig een bommenwerperbasis te bouwen die het uiterlijk moest hebben en het gevoel moest oproepen van een basis in het Middellandse Zee gebied van 1944. Hiertoe werd een landingsbaan gemaakt van bijna 2000 meter en werden er gebouwtjes en tenten opgericht.

B-25J, 44-30649 (6W)

Op de B-25’s werden door Tallman gevonden Martin geschutsposities aangebracht. Om de verschillende vroegere types Mitchell's (de B-25C/D) uit te beelden werden bij sommige bommenwerpers de koepels direct achter de cockpit geplaatst of meer naar achteren (bij N1203, N9451Z en N9452Z). De koepels werden direct op de romp gemonteerd en konden ook niet draaien. Daar er geen open verbinding was met de romp, ziet men ook nooit een top-schutter in de koepel. Ook de 'camera-ships' (N1203 en N1042B) hadden rugkoepels, maar deze werden weer verwijderd vanwege het schokken dat dit teweeg bracht tijdens het vliegen.

B-25J, 44-29939 (6C), ook met de hoge rugkoepel en het 'aangeslagen' plexiglas

De oplettende kijker zal het opvallen dat de rugkoepels ook erg hoog staan. Dit was om de koepels vast te kunnen zetten op de romp. Wat de oplettende kijker ook kan opvallen is dat bij sommige bommenwerpers het plexiglas erg aangeslagen is. In het echt zou het glashelder moeten zijn, want je wilt als bemanning wel zien waar je heen gaat en, ook erg belangrijk, je wilt vijandelijke jagers op tijd kunnen zien.

Na de opnames gaan de 'rugkoepels' snel achteruit,...

Op 31 december 1968 leidde Frank Tallman de eerste groep B-25’s naar het zuiden vanaf Orange County. Aan het einde van de dag waren alle 17 bommenwerpers veilig geland in Guaymas. Het filmen kon beginnen,...

Op de volgende pagina gaat Catch-22 de lucht in.

---