DE LAATSTE VLUCHT
VAN SPITFIRE F.Mk IXC, BR602

- Spitfire Mk IX, BR602 -

Op de voorgaande pagina werd de Spitfire Mk IX, BR600 al even aangehaald, de eerste Mk IX welke een overwinning behaalde in handen van Donald Kingaby. Een zusterschip van BR600, was de zevende Spitfire F.Mk IXC die van de productielijn liep, de BR602. Het maakte de eerste vlucht op 18 juni 1942, waarna het op 21 juni werd afgeleverd bij 45 MU (Maintenance Unit) om gevechtsklaar gemaakt te worden. Op 11 juli 1942 werd BR602 afgeleverd bij het RAF No. 64 Squadron, waar het de code ‘SH-G’ ontving. Helaas bestaan van dit toestel geen foto's in haar operationele carrière.

Waar wel een foto en wat informatie over is, is de piloot die haar vloog op haar laatste vlucht. In november 1941 zat de piloot, Edgar Lawrence Dickerson, aan het einde van zijn eerste opleiding en trainde op de AT-6 Harvard Mk IIB. De North American NA-16 series, waaronder ook de AT-6 (Advanced Trainer) werd geproduceerd, werd ook in licentie gebouwd bij Noorduyn in Canada, waar 2557 uit de fabriek kwamen voor de RCAF, de RAF en de USAAF. Na 1942 zou de AT-6 in Amerika bekend worden onder de naam 'Texas' (vanwege dat de meesten in Dallas, Texas, werden gebouwd). Inclusiefde licentie bouw rolden er maar liefst 21.342 van alle versies van de NA-16 uit de fabrieken.

Links: Edgar Lawrence Dickerson

Om de trainingsvluchten van onervaren cadetten niet in de weg te laten vliegen van operationele vluchten, werden aspirant piloten via de Empire Air Training Scheme naar Canada, Rhodesië of Zuid-Afrika gestuurd. Vanaf juni 1941 werden ook zeven vliegscholen, British Flying Training Schools, in de Verenigde Staten ingericht. En hier zou Dickerson, met RAF service nummer 1196204, na een basis opleiding in Engeland, zijn vervolgtraining krijgen tot piloot.

Volgens zijn logboek was zijn opleidingcentrum N.2 British Flying Training Schools (BFTS) gevestigd in Lancaster, California, bij de Polaris Flight Academy. Zijn eerste vlieglessen waren op een dubbeldekker, een Boeing Stearman PT17, vervolgens een Vultee BT13 en ten slotte op de AT-6 Harvard.

De lessen werden door burger instructeurs gegeven, vaak maar een paar jaar ouder dan de 18 jarige jongens die ze onder hun 'vleugels' hadden. In het logboek van Dickerson staat als instructeur dan ook geen rang voor de naam, maar Mr (Mister). Op 27 november 1941 behaalde Dickerson zijn brevet op de AT-6, BL211.

Een AT-6 trainer van de BFTS

Na 28 weken en ongeveer 150 uur vliegtraining keerden de nu van ‘wings’ voorziene piloten terug voor de vervolgopleiding bij de Operational Training Units (OTU). Sommigen werden vanaf de training direct doorgestuurd naar operationele squadrons, waar tot wel 50% van de onervaren piloten zouden omkomen door ongelukken.
Ook Edgar Dickerson werd verder opgeleid na zijn basis opleiding om zich de Spitfire eigen te maken om vervolgens ingedeeld te worden bij het 64 Squadron. Op 7 september 1942 snoerde de 19 jarige Sergeant Pilot Edgar Lawrence Dickerson zich in de Spitfire Mk IX, BR602, een Spitfire die op dat moment 75 uur op de klok had. Rond 10.05 uur duwde Dickerson het gas open en stormde BR602 naar voren om even later los te komen,... de missie was begonnen.

Edgar Dickerson zijn eerste vlucht in een Spitfire zal in een Mk Vb zijn geweest.
Hierboven Mk Vb's van No. 64 Squadron in een 'blast pen'

No. 64 Squadron, was op dat moment onderdeel van de zogenaamde Hornchurch Wing, welke toen bestond uit No. 64, 122 en 340 (Free French) Squadron. Dickerson en de andere piloten zullen nog regelmatig met hun gedachten bij hun voormalige Wing Commander zijn geweest die op 15 juli was omgekomen. De Hornchurch Wing werd in die tijd geleid door de legendarische Brendan E.F. 'Paddy' Finucane, een ace met 28 overwinningen op zijn naam. Tijdens een missie, op 15 juli 1942 over Frankrijk werd zijn Spitfire getroffen door grondvuur. Finucane DFC** DSO maakte een ‘ditch’ in Het Kanaal, maar ging helaas met zijn Spitfire ten onder. Hij werd slecht 21 jaar.

Wing Commander Paddy Finucane,... big shoes to fill for Dickerson,...

Het leek een gewone start van een werkweek, deze maandag 7 september 1942. De opdracht voor de Hornchurch Wing was topcover verzorgen voor 29 B-17 Flying Fortresses van 97th en 301st Bomb Groups, 8th USAAF. Maar dat dit een gevaarlijke missie kon zijn, was op 4 september gebleken toen tijdens een escorte van B-17's naar Morlaix elf van de twaalf begeleidende Spitfires zonder brandstof kwamen te zitten op de hoogte van Brest, mede veroorzaakt door het slechte weer en navigatiefouten. Vier piloten kwamen om het leven en zeven werden gevangen genomen. Maar of deze ramp van drie dagen eerder bekend was bij de vliegers van 64 Squadron, is gissen. Na het formeren van de bommenwerpers zou de formatie op Rotterdam aanvliegen om de havens aldaar met een bezoek te vereren. Mocht het doelwit niet zichtbaar zijn door een wolkendek, dan zou eventueel Utrecht het ‘Secondary Target’ worden. Naast de Hornchurch Wing vlogen ook andere Spitfire squadrons mee in de escorte van de bommenwerpers, om de flanken te dekken, zoals het 133 'Eagle' Squadron en Poolse Spitfires van de 1st Polish Fighter Wing.

Globale weergave van de missie op 7 september 1942

Rond 10.30 uur bereikte de formatie de vijandelijke kust. Iedere vliegenier stond gespannen, en blikte door hun plexiglas of er geen Duitse jagers in de lucht waren. Soms zagen de piloten in hun Spitfires de schittering van de geschutskoepels van de B-17 bommenwerpers als deze draaiden om gereed te zijn om het vuur te openen op vijandelijke jagers. De Duitse Fw 190 jagers die opereerden in deze sector waren van 4. Staffel van II. Gruppe, Jagdgeschwader 1 welke op Woensdrecht gestationeerd was. JG 1 vloog pas vanaf eind mei 1942 volledig met de Fw 190A. Het andere Jagdgeschwader in deze sector waren de 7, 8 en 9 Staffel van III. Gruppe, Jagdgeschwader 26 welke van Wevelgem opereerden met de Fw 190A. JG 26 was in augustus 1941 als eerste Jagdgeschwader uitgerust met de Fw 190A. In september 1942 stond JG 62 onder leiding van Gruppenkommandeur Hauptmann Josef 'Pips' Priller.

Een Fw 190 van II. Jagdgeschwader 1

Jagdgeschwader 1, op Woensdrecht, werd noordelijk gestuurd om de B-17 bommenwerpers te onderscheppen. Zeven Fw 190's van II. Jagdgeschwader 1, onder leiding van Oblt Olejnik, probeerden de formatie Geallieerde vliegtuigen te verstoren, maar wisten geen overwinningen te behalen. Eén Fw 190 viel ten prooi aan de boordwapens van de Geallieerden, waarbij Lt Karl Endrizzi het leven liet toen zijn kist op ongeveer 30 kilometer uit de kust van Rotterdam in de Noordzee stortte. Waarschijnlijk werd Endrizzi neergeschoten door P/O W.H. Baker van 133 Squadron. Een andere Fw 190, van Fw Kaiser, werd beschadigd en maakte op de vliegbasis Valkenburg een crash landing.

B-17E Flying Fortress 41-2578 ’Butcher Shop’ van 97th BG,
was de oudste en langst opererende B-17E in de USAAF

97th Bomb Group bestond uit de 340th, 341st, 342nd, en 414th Bombardment Squadron – Heavy. Deze groep was gestationeerd op Polebrook en Grafton Underwood. De eerste missie, een vlucht op Rouen, van de Eight Army Air Force werd op 17 augustus 1942 uitgevoerd door B-17’s van 97th BG. Vanwege deze speciale vlucht vloog de groepscommandant Col. Frank A. Armstrong de B-17E ’Butcher Shop’, met naast hem als co-pilot, Major Paul W. Tibbets (later beroemd geworden als de piloot van ’Enola Gay’ die op Hiroshima de eerste atoombom liet vallen). In de tweede aanvalsgroep vloog de commandant van de Eight Air Force Bomber Command, General Ira C. Eaker mee.
En nu, drie weken later, op 7 september 1942, mochten onder andere de Spitfires van de Hornchurch Wing de top-cover doen voor 18 bommenwerpers van deze legendarische Bomb Group. De andere 11 B-17 bommenwerpers werden geleverd door 301st Bomb Group, 352 en 419 Squadron, die hiermee hun derde operationele missie vlogen. De missie was geen succes en de verstoring door de Duitse jagers noopte de bommenrichters hun lading in een zogenaamde in 'Notwurf' (zoals omschreven door de Duitsers) af te werpen.

De positie van de crash-site (onder Brugge)
en basis van JG 26, Wevelgem (Kortrijk)

Om 10.40 uur kon tussen het geronk in de lucht van de bommenwerpers en jachtvliegtuigen een zware dreun opgemerkt worden. Een Spitfire was neergestort ter hoogte van Sint-Michiels, bij Brugge, in het Tillegembos. Seconden later sloeg een piloot te pletter langs de Titecastraat, zijn half geopende parachute had hem niet voldoende kunnen afremmen. Onderzoek op het lichaam wees uit dat het Sergeant Pilot Edgar Lawrence Dickerson betrof. Zijn lichaam werd ter aarde besteld, maar het wrak van zijn toestel bleef diep begraven voor het in 2013 werd geborgen. Het is onduidelijk wat de crash van de Spitfire BR602 heeft veroorzaakt. Er zijn geen Duitse claims bekend van die dag in deze bewuste regio. Speculerende zijn er maar enkele mogelijkheden die verantwoordelijk kunnen zijn voor deze crash. Aangezien Dickerson is 'uitgestapt' boven bezet gebied, was er dus in zijn ogen geen mogelijkheid om Engeland te bereiken. Een ernstige motorstoring of schade aan zijn Spitfire was dus al reeds significant. Geen piloot heeft zin om uit zijn vliegtuig te springen, zeker niet boven bezet gebied. Als het even kan zal hij proberen zo ver mogelijk te komen, richting Engeland.

De parachute in de Spitfire was tevens het kussen waar de piloot op zat

Zoals het er nu naar uit ziet, was het motorvermogen tot nul gereduceerd. De Spitfire had enkele zwakke punten die het toestel in grote problemen konden brengen, en één van deze was een beschadiging, een kogel of scherf was voldoende, aan 'Coolant Header Tank' gevuld met de koelvloeistof Glycol. Als deze lekte dan stopte de motor acuut, want de koeling was weg. De mogelijkheid bestaat dat Spitfire Mk IX, BR602 beschadigd is geraakt door Flak of een motorstoring. Op voldoende hoogte zag Dickerson de hopeloze situatie waarin hij zich bevond, de sputterende motor, en zwevende zou hij de kust van België niet eens halen. Wetende dat hij naar alle waarschijnlijkheid krijgsgevangen zou worden als hij per parachute in België zou landen, verkoos hij toch deze optie boven het andere waarschijnlijke,... crashen met zijn Spitfire. Dickerson zal zijn toestel gerold hebben, en zich uit de cockpit hebben laten vallen, waarop de parachute wellicht beschadigd is geraakt en niet volledig ontplooide.

De zilverkeurige tank, aan de voorzijde van de Merlin, is de Coolant Header Tank

Maar als luchtafweer geschut, of een 'normale' motorstoring niet de oorzaak was van de crash van Dickerson, en toch aangeschoten zou zijn door een Duitse jager, maar niet door de Duitse vlieger als zodanig opgemerkt werd, omdat hij Dickerson zijn Spitfire na het aanschieten wellicht uit het oog had verloren en geen claim kon maken van schade. Welke Duitse eenheid zou dan toch aanspraak hebben kunnen maken op Spitfire BR602?
De Fw 190's van III/JG 26, waren vanaf Wevelgem vertrokken, en onderschepten Spitfires op deze dag. Eén van de Spitfires van het RAF 302 (Pools) Squadron, onderdeel van de 1st Polish Fighter Wing, gevlogen door P/O Tadeusz Zdzitowiecki werd aangeschoten door Unteroffizier Alfred Niese ter hoogte van Duinkerken. Zdzitowiecki wist zijn verloren Spitfire Mk V (AR280) te verlaten en landde per parachute veilig in Het Kanaal waar hij enige tijd later door de Britse Air-Sea Rescue (ASR) uit werd opgevist. Maar een verdere claim ter hoogte van Brugge werd niet opgetekend bij Jagdgeschwader 26.

Het andere Jagdgeschwader, JG 1 vanaf Woensdrecht, claimde geen Spitfire(s) op 7 september, maar zaten op Woensdrecht dichter op de route ten opzichte van Dickerson. Theoretisch zou dus een Fw 190 van dit Jagdgeschwader het dichtst in de buurt kunnen zijn geweest als kandidaat welke Dickerson, en zijn BR602, te grazen heeft kunnen nemen. Maar het afschieten van Lt Karl Endrizzi door P/O W.H. Baker van 133 Squadron zou er op wijzen dat de Staffel van JG 1 te noordelijk zat en eerder bezig waren de bommenwerpers te onderscheppen, dan de begeleidende Spitfires.

Focke Wulf Fw 190A2 van Stab Jagdgeschwader 26 (Bruno Hegenauer)

P/O Sniec Czeslaw van 302 Squadron claimde een Fw 190A van Jagdgeschwader 26 (maar JG 26 zou volgens eigen rapporten geen verliezen hebben geleden op 7 september). Deze schermutselingen deden zich vooral voor boven Het Kanaal tussen Dover en Duinkerken rond 10.20 uur (ook zijn er bronnen die hier 10.40 uur als onderschepping noteren, zoals "JG 26 Luftwaffe Fighter Wing War Diary: 1939-42" door Donald Caldwell). Hiermee wordt eigenlijk Jagdgeschwader 26 uitgesloten als schuldige aan de crash van Dickerson.

Op de volgende pagina wordt Spitfire BR602 gelokaliseerd en geborgen