De Elzas is een regio in het uiterste noordoosten van Frankrijk gelegen. De Fransen spreken over Alsace, de Duitsers over Elßas (Elsass). Het is een omstreden gebied. Het behoorde tot 1648 tot het Heilige Roomse Rijk, tot de dertigjarige oorlog in dat jaar het bij Frankrijk trok en het een zelfstandige provincie werd. Het zou tot 1870 duren voor de Duitsers het recht lieten gelden om Elzas, tijdens de Frans-Duitse oorlog, bij Duitsland in te delen. Na de capitulatie van de Duitsers en het Verdrag van Versailles in 1919 kwam de Elzas weer in handen van de Fransen. Op 12 november 1918 had een afvaardiging nog geprobeerd om een autonome staat te worden, maar het enthousiaste onthaal van de Franse troepen gooide toen roet in het eten. Nog steeds wordt in verschillende delen van de Elzas met een Duits accent gesproken, wat handig als toerist die de Franse taal niet machtig is. Opvallend is ook dat de meeste steden en dorpen een Duits klinkende naam voeren, zoals Achenheim, Osthoffen, Wintzenheim, etc. Als men door de Elzas toert heeft men eerder het vermoeden in Duitsland te zijn dan in Frankrijk, wat ook versterkt wordt door de vele vakwerkhuizen.

Het is dan ook niet vreemd dat de Elzasser zich soms een ontheemde zal voelen. Horen ze in hun hart bij Duitsland, of toch bij Frankrijk. Eind jaren dertig van de vorige eeuw stak het verlangen naar een autonome staat weer de kop op. Verschillende politieke leiders werden tot gevangenisstraf veroordeeld. De politieke leider Karl Roos, die aansluiting zocht bij het Nationaal-Socialisme, werd op 7 februari, 1940 op verdenking van spionage geëxecuteerd in Nancy. Honderdduizenden sympathisanten worden gedeporteerd. Het zette kwaad bloed bij menig Elzasser, waren ze nu Frans, of toch Duits? Deze keuze werd ook in de Tweede Wereldoorlog na de capitulatie in 1940 bij de manlijke bevolking van de Elzas gelegd.

Na de capitulatie van Frankrijk en de annexatie van Elzas-Lotharingen kreeg het een burgerlijk bestuur en werd afgescheiden van de rest van Frankrijk als bezettingzone, dat onder een militair bestuur viel. In augustus 1942 werden de bewoners Duits staatsburger verklaard en een verplichte dienstplicht ingesteld. Verzet hier tegen werd zwaar door onderdrukt. Uit de regio Elzas en het ten noordwesten gelegen Lotharingen werden 130.000 mannen gedwongen in het Duitse leger te dienen. Hieronder waren niet alleen 'gedwongen' mannen, maar ook zeer veel Elzassers vrijwilligers die er voor kozen om voor Duitsland hun eigen Franse landgenoten te verraden. Naast dat er een groot aantal vrijwillig toetraden, waren de meeste onder dwang opgekomen, omdat gedreigd werd met deportatie van hun familie als ze niet kwamen opdagen. Deze groep dwang-soldaten stonden bekend als de ‘Malgré-Nous’ (-tegen hun wil-). De meesten dienden aan het Oostfront waar zeker 40.000 omkwamen en 20.000 gewond raakten. Die in handen vielen van de Russen, hetzij door deserteren, of overgave, verdwenen naar het kamp #188 bij Tambo. Na de oorlog kwamen de eerste Elzassers pas in het najaar van 1945 weer naar huis, en de laatsten werden pas in 1955 naar de Elzas terug gezonden.

Na de oorlog bleek menig Elzasser zich te buiten te hebben gaan aan misdaden tegen de mensheid terwijl hij diende in het Duitse leger, vooral in de SS eenheden. Opmerkelijk was ook dat ze daar geen onderscheid in maakten met Franse 'landgenoten' van doen te hebben, in tegendeel. Om deze mannen voor de rechter te krijgen bleek een heikel punt. Na de oorlog wilden de Fransen een Republiek van Nationale Eenheid. Wilde men dit bewerkstelligen dan diende iedere provincie gelijk gesteld te worden, inclusief de Elzas (en Lotharingen). In 1953 werd een speciale amnestiewet in het leven geroepen die oorlogsmisdadigers uit de Elzas niet langer zou vervolgen. Tijdens het proces rond de massamoord in Oradour-sur-Glane werd hier handig gebruik van gemaakt, toen 13 mannen uit de Elzas die bij de Duitse SS dienden, werden vrijgesproken ondanks een zware bewijslast tegen hen.

De Franse naoorlogse campagne om de Franse taal te promoten zette regelmatig aan tot verzet tegen de Franse staat. Maar de promotie op dit gebied heeft onderhand haar vruchten afgeworpen om het Elzas-dialect, het Alemannisch, steeds verder terug te dringen. Tegenwoordig merkt men weinig van het streven naar een autonome staat. De Europese Eenwording (open grenzen, zelfde munteenheid) zal daar ook debet aan zijn.