Ten westen van het crematorium blok staat de barak waarin de gevangenis is gehuisvest en bekend stond als ‘Bunker’. In dit blok zijn 20 cellen en 12 kleine isoleercellen gebouwd. De ‘normale cellen’ waren slechts enkele meters in het vierkant met twee houten banken. Met het kleinste vergrijp kon een gedeporteerde al in de cel belandden, na een fiks pak slaag, zoals te laat op appel, of verdacht van een kleine diefstal. Het gebeurde meer dan eens dat er rond de 20 mensen opgesloten waren in één zo’n kleine cel. Ingebouwd in sommige van deze cellen waren (12) kleine ‘hokken’ waar een enkele gevangene werd opgesloten. De hoogte van slechts 1,50 meter betekende dat de gevangene niet kon staan en alleen met opgetrokken knieën kon zitten in een nagenoeg donkere bedompte ruimte. Ter dood veroordeelden zaten vaak in deze hokken ter voorbereiding op de uitvoering van de doodstraf. Opsluiting in deze kleine isoleercel kon lopen van 3 dagen tot 42 dagen. Eens in de drie dagen werd er voedsel vertrekt aan gevangenen in de Bunker.

Voor een afranseling was een speciale ‘tafel’ gemaakt, de zogenaamde 'Bock' waarop de gevangene voorover met ontblote rug moest gaan liggen. Ieder klap die werd uitgedeeld met een bullenpees, knuppel of met een staak van gevlochten staaldraad, moest hardop worden afgeteld door de gevangene, in het Duits uiteraard. Het missen van het uitroepen van een klap, betekende dat de beul van voor af aan weer opnieuw met zijn klappen begon. Deze afstraffingen waren openbaar en werden uitgevoerd op de appelplaats, op het hoogste terras, nabij de galg(en). Men kon al een afstraffing van vijf klappen verwachten bij de verdenking van het stelen van een aardappel. Werd men betrapt op het stiekem schrijven, dan kon men 15 slagen verwachten. En stelen uit de SS kantine stond gelijk aan 20 klappen. Het moet afschuwelijk zijn geweest, tot bloedens kapot geslagen ruggen, gebroken ribben, half dood weggesleept worden naar de ‘Bunker’, waar men weer kon bijkomen, of alsnog sterven aan de verwondingen die het uitgebuite verzwakte lijf niet meer konden verdragen,…

Na deze laatste schokkende gebouwen, keert u weer terug via de linkerzijde, het 20% steile pad naar boven. Bij iedere stap die u neemt op de helling, denk dan even aan de gedeporteerden die hier hun sporen in de geest nalieten,… waarschijnlijk voelt u uw benen, uw kuiten, uw longen die wat extra zuurstof vragen,… maar u weet, straks boven kunt u even rusten, wat eten en drinken uit uw goedgevulde koelbox of rugzak,… Verplaats u dan even naar de donkere periode van het kamp, en denk dan aan de mannen in streeppakken die ondervoed, happende naar adem opgejaagd werden deze helling op en af,…

Waarschijnlijk dorstig en hongerig komt u weer boven aan en wandelt langs de kampkeuken (afgesloten) richting de toegangspoort van het kamp. In deze kampkeuken werd het voedsel bereidt voor en door de gevangenen. Heeft een mens die een actief (lees lichamelijk zware arbeid verichtende) leven leidt 2200 tot 2800 calorieën nodig, het dieet welke in KL Natzweiler-Struthof was voorgeschreven aan de gevangenen die in de graniet groeve werkten zou voldoende calorieën moeten bevatten, let wel,... voorgeschreven. Onderstaand 'Speisezettel' (menu voor een week) laat een rijke dis zien waar een huidige mens goed op zou kunnen leven. Ik heb het aantal grammen aan voedsel opgeteld, en tevens de calorieën per product uitgezocht. De menukaart mag dan iets voorschrijven, maar dat werd natuurlijk nooit bereikt. Zeker toen de oorlog dichterbij kwam, werden de producten alleen maar schaarser. De wandelende broodmagere skeletten van gevangenen mochten blij zijn dat ze dagelijks een waterige soep kregen met een stuk donker Duits brood. Dit alles was het gevolg van de overbevolking in het kamp. Ontoereikend voedsel kon het beste tot een soep worden gekookt, dat was het efficiëntst in Natzweiler.

Voldoende calorieën kunnen niet alleen uit aardappelen komen. Een (goede) aardappel van 100 gram bevat 82 kcal. De aardappelen in Natzweiler-Struthof waren van slechte kwaliteit, het uitschot. De betere ‘pieper’ was weggelegd voor de bevolking en de Duitse soldaat. En wat te denken van de hoeveelheid brood dat voorgeschreven was? Maar liefst 350 gram op een doordeweekse dag, en 500! gram op de zondag. Tegenwoordig weegt een héél brood in uw winkel rond de 800 gram,... En de 9 gram ‘koffie’ was natuurlijk geen koffie, maar zogenaamde 'Ersatz', het Duitse woord voor 'vervanging'. Voor 'Ersatz' werd graan gebruikt en stond ook bekend als ‘eikeltjes-koffie’. Zoals u verder op de tabel kunt zien, was het vlees niet zwaarder dan 15 gram (een tiende van wat de gemiddelde biefstuk tegenwoordig weegt). En dan was het natuurlijk geen biefstuk, die 15 gram, het betrof restafval dat in een soep werd gekookt met de aardappelen. Soms was er een stukje rookworst (door gevangenen ‘Gummiwurst’ genoemd). De honger was vaak zo nijpende, dat medegevangenen andere gevangenen doodsloegen om hun karige rantsoen te bemachtigen. Dieptepunt was één nacht, toen maar liefst 30 gevangenen werden doodgeslagen. Meer dan 60% van de gevangenen wogen op het laatst niet meer dan 50 kilo.
De honden in de kennels van het kamp, kregen vele malen beter te eten dan de mensen die zij bedreigden met hun tanden en valse geblaf.

Na het verlaten van het kamp door de hoofdpoort, kunt u nog even linksaf richting het grote Deportatie Monument. Hier zijn 1118 kruisen geplaatst op de graven van Franse burgers die omgekomen zijn in andere kampen. Hier zijn ook veertien urnen met as van onbekende omgekomen Fransen in Duitse concentratiekampen bijgezet.

Wilt u de plek bezoeken waar de gevangenen te werk werden gesteld, dan zult u de parkeerplaats moeten verlaten en linksaf de D 130 op gaan. In de eerste bocht ligt de zandgroeve waar niet alleen zand werd gewonnen, maar ook executies plaats vonden. Vanaf 25 augustus 1942 werden jonge mannen uit de Elzas en Moezel regio gedwongen om dienst te nemen in het Duitse leger. Maar niet iedere man had de behoefte om het Duitse leger te versterken, dus er werd ondergedoken en er volgden ook deserties. Op 17 februari 1943 werden 13 dienstweigeraars in deze zandgroeve geëxecuteerd. Later werden nog eens vier weigeraars omgebracht op deze plek. Ook gedeporteerden die probeerden te ontsnappen uit het hoofdkamp of sub-kamp, werden hier dood geschoten. Om bij de zandgroeve te komen moesten de gevangenen eerst een weg aanleggen, die doorliep tot aan de garnietgroeve (dit deel van de weg is nu opgenomen in de D 130) welke in 1941 gereed was.

De meest gevreesde plek was de granietgroeve, op zo'n kilometer vanaf het kamp. In 1942 werden hier zes barakken gebouwd, waarna het jaar daarop zeven extra barakken bij kwamen. In de granietgroeve werkten de gevangenen onder supervisie van burger opzichters. Het rode graniet dat voor 'Germania' bestemt was bleek ongeschikt om er grote platen van te maken, het was te bros. Dus ging het meeste graniet verpulverd naar het kamp om de terrassen ermee te verstevigen. In de rotsen werden dertien ruimtes gehouwen om het graniet eruit te halen.

Het granietgroeve-commando eiste iedere dag minimaal 200 gevangenen. Maar de praktijk leerde dat er eigenlijk maar 100 fit genoeg waren om te werken. Dit betroffen dan ook nog eens de zogenaamde ‘Prominenten’ (belangrijke gevangenen die een garantie waren voor de toekomst, en voor uitwisseling beschikbaar bleven, en als ‘groenen’ werden aangeduid). Probleem was dus dat prominenten van werken waren uitgesloten. Veel gevangenen die aangewezen waren om in de groeve te ‘werken’, werden door medegevangenen, die vaak zelf ook niet zwaarder wogen dan 50 kilo, in kruiwagens naar de groeve gereden.

Vanaf mei 1943 ging vliegtuigfabriek Junkers in tien van deze ruimtes onderdelen voor vliegtuigmotoren bouwen. Tevens werden hier motoren schoongemaakt en gereviseerd. In de zomer van 1943 werkten 1400 gedeporteerden voor Junkers, en 200 gevangenen bleven, zo goed en kwaad als dat ging, 'werken' in de granietgroeve.

Jarenlang was het rond de oude steengroeve een, overwoekerd door struiken en onkruid, verwaardeloosd terrein. Tijdens een bezoek in het voorjaar van 2022 bleek er heel wat veranderd. De struiken en boompjes die in en door de restanten van de oude funderingen en nog bestaande gebouwen groeiden, waren opgeruimd. Ook waren er duidelijk sporen dat er archeologisch onderzoek werd gedaan. Samen met het concentratiekamp, is het een gebied dat nu uitnodigd om ook in uw bezoek op te nemen.

Zijn de houten barakken verdwenen, wat wel bewaard is gebleven, zijn twee uit steen en beton opgetrokken gebouwen. Het linkse gebouw bestaat uit twee delen, het achterste deel, slechts de muren staan nog, is een grote open ruimte. Maar het voorste en eerste deel dat u tegenkomt, is hoger gelegen, en heeft halverwege een helling die naar beneden de achterste kamer inloopt, de functie is mij onduidelijk.

Het gebouw dat aan de overzijde van de aflopende weg ligt, is een betonnen constructie met kamers die een gebogen plafond hebben, waardoor deze op kelders gelijkende kamers aan de bovenzijde verstevigd. Het lijkt een dubbele functie hebben, als opslag en als schuilbunker.
Als u terugkomt bij de ingang van dit deel, dan kunt u ook nog een pad omhoog gaan, niet voor een uitzicht op het concentratiekamp, want dat is daar niet, maar voor een gebouwtje voor de drinkwater voorziening.

In 1942 werd door de SS de opdracht gegeven tot de bouw van het drinkwater gebouw. Het water werd aangevoerd uit verschillende bronnen verderop gelegen. Deze voorziening was om verspreiding van ziektes te voorkomen en dat de hygiëne op peil zou blijven. Na de oorlog nam Natzwiller (de Franse naam voor het Duitse Natzweiler) in 1950 de drinkwatervoorziening over en moderniseerde het. Tot op de dag van vandaag verzorgt het reservoir het water voor het kamp en Natzwiller. Op een informatiebord staat: 'Het water 'kasteel' is het enige wat de Nazi's goed voor ons hebben gedaan',...

Het laatste belangrijke historische gebouw waar ik u op wil wijzen, is de gaskamer dat tegenover Hotel Struthof staat. Hiertoe moet u westwaarts de D 130 weer op. Na enkele kilometers komt u bij een bocht een afslag naar rechts tegen. Neem deze weg,… Aan een grasveldje ziet u dan een wit gebouwtje met, aan dezelfde weg er tegenover, het verlopen hotel Struthof.         

GA TERUG

---