De film Kelly’s Heroes begint ietwat ongeloofwaardig. In een Duitse kolonne blijkt een Amerikaanse Jeep te staan. Met de dashboard verlichting aan, die de gezichten laat oplichten, herkennen we achter het stuur een nors hoofd,… Clint Eastwood in de rol van Private Kelly. Kelly had ooit de rang van Lieutenant. Maar door een desastreus afgelopen aanval tegen een heuvel waarbij veel doden aan eigen troepen waren te tellen, moest er een schuldige aangewezen worden, en zodoende werd Kelly gedegradeerd.

In de Jeep zit, naast Kelly, een Duitse officier, kolonel Dankhopf (David Hurst). Als dan Kelly’s Jeep wordt ontdekt, weet deze hem uit de kolonne te halen en onder een barrage van vuur weer terug te brengen achter de eigen linie. Terwijl Kelly de ondervraging begint van Dankhopf krijgt hij de waarschuwing dat binnen enkele ogenblikken Mulligan een lading artillerie laat neerdalen in hun sector. Maar Kelly ontdekt een ‘loden’ staaf in de tas van de Duitser. Een goudgele glinstering door een beschadiging verraadt dat het een goudstaaf is. Met een fles drank wordt de kolonel spraakzaam en Kelly hoort van Operatie Tannenbaum,… de opslag van 14.000 goudstaven in een bank in Clermont, 30 miles achter de vijandelijke linies. Kelly weet vervolgens met moeite de schuur te ontsnappen als de artillerie neerdaalt. De dronken Duitse kolonel slingert richting de Duitse linie waar hij gedood wordt door machinegeweervuur van een oprukkende Tiger tank.

Kelly heeft al snel besloten achter het goud aan te gaan. Maar daarvoor heeft hij manschappen en materieel nodig. Gelukkig is Captain Maitland (Hal Buckley) meer bezig met hoe hij een zeilboot kan weg krijgen uit het oorlogsgebied, dan wat zijn mannen uitspoken in de paar dagen dat ze rust krijgen. Eerste stop voor Kelly is vuursteun vragen bij Mulligan (George Savalas, broer van Telly Savalas die de rol van 'Big Joe' speelt) om de aanval te dekken. Hij is een zwakke schakel vanwege zijn slechte timing en plaatsing van de granaten. Maar voor een deel van de poet zal hij extra zijn best doen. Vervolgens legt hij zijn plannen voor aan 'Big Joe'. Maar deze waarschuwt Kelly zijn ideeën uit het hoofd te zetten. Kelly reageert koel dat hij zijn plannen zal doorzetten,… ‘with or, without you, Joe,…’ .

Volgende stop voor Kelly is de sjacheraar Staff Sergeant ‘Crapgame’ (Don Rickles) die als foerier dienst doet, maar daarnaast een illegale handel in alles drijft. Hij heeft geen zin aan Kelly, tot deze een staaf laat zien. ‘Crapgame’ rekent snel uit dat het goud 1,6 miljoen dollar opbrengt. De gevraagde wapens zijn opeens geen probleem meer. Maar een gedrogeerde stem (Oddball) laat vanachter de opgeslagen voorraden weten dat tanks dan ook wel handig zijn. Sergeant Oddball (Donald Sutherland) laat aan Kelly zijn gemêleerde gezelschap zien, welke Kelly niet echt geruststellen. Maar hij gaat wel met hen in zee.

Als Kelly en Oddball terugkeren bij ‘Crapgame’ blijkt deze een rekenfout te hebben gemaak,… niet 1,6 miljoen,… maar 16 miljoen dollar is het goud waard! Als ‘Big Joe’ hoort dat zijn manschappen zijn overgehaald door Kelly, explodeert deze. Maar ook ‘Big Joe’ gaat overstag. (Telly Savalas is hier geweldig in zijn rol, hij draagt de film en zou een Oscar voor zijn rol hebben mogen ontvangen).

De missie start onder de bescherming de duisternis en van de mortieren van Mulligan en dendert door de Duitse linie. Bij daglicht zien we het bivak waar de kleine groep heeft halt gehouden. Onderwijl heeft ‘Big Joe’ gehoord dat Oddball met zijn tanks via een omweg naar Clermont onderweg is. De hoop is wel dat deze een brug weet te vinden die nog intact is. Als Kelly vertelt dat de bank in Clermont beschermd wordt door drie Tiger tanks, vraagt ‘Big Joe’ of Oddball dit ook weet,… ‘neen’. Het bivak wordt opgeschrikt door een aanval van een jachtbommenwerper (lijkt erg op een Harvard). Deze weet met een paar goed geplaatste raketten de paar voertuigen uit te schakelen waarmee ‘Kelly’s Heroes’ zich verplaatsen. Tot afschuw van ‘Crapgame’ ontdekt deze dat het een eigen jachtbommenwerper was!

De tocht naar Clermont wordt verder te voet afgelegd.

Onderwijl in zijn hoofdkwartier, beklaagt Major General Colt (Carroll O’Connor) zijn positie. Hij kan maar niet uitbreken vanwege de stugge Duitse 2. Panzer Division onder commando van Generaal Bogel (verzonnen naam), welke ieder poging tot doorbreken tegen weten te houden. Als hij vraagt naar luchtfoto’s om te zien hoe de situatie ervoor staat, blijken die niet te vinden (‘Hey, did you lose my aerial photographs?’). En dat kan kloppen,… Oddball en zijn mannen zijn op dat moment bezig deze te bestuderen waar eventueel nog bruggen intact zijn.

Nadat ‘Oddball’ zijn drie tanks met succes een spoorweg emplacement hebben ‘bewerkt’ onder de vrolijke deuntjes All for the Love of Sunshine (Hank Williams, Jr.) en I've Been Working on the Railroad uit hun luidspreker komen deze eindelijk uit bij een brug die nog intact is. Door zijn verrekijker ziet hij vervolgens dat twee jachtbommenwerpers deze kapot gooien. Oddball geeft de schuld aan zijn chauffeur Moriarty (Gavin MacLeod, later bekend geworden als kapitein Stubing in de TV-serie ‘Loveboat’) vanwege zijn aanhoudende ‘negative waves’. Oddball belt vanuit een café in Mesurier, met het 42nd Bridging Unit (fictief). Hij vraagt aan Sergeant Bellamy (Len Lesser) om een brug te komen bouwen. Deze weet niet hoe hij aan minstens 100 man kan komen om zijn wens in vervulling te doen gaan,… tot zijn oog valt op het muziekkorps.

Tijdens de voettocht achter de Duitse linies komen Kelly zijn mannen terecht in een mijnenveld, waarbij één van de mannen omkomt. Vanwege het voorzichtige voortbewegen in het veld wordt kostbare tijd verloren. De ontploffende mijn is gehoord door de Duitsers en die gaan op onderzoek uit. Als bijna iedereen het veld uit is komt de Duitse kolonne aangereden. Er wordt snel een hinderlaag gelegd. In het vuurgevecht komen twee achtergebleven mannen in het veld om, maar de Duitse eenheid wordt ook geheel uitgeschakeld (een actie die erg lijkt op een later gefilmde actie in 'Saving Private Ryan').

Tijdens het schuil houden, in een schuur voor de nacht, wordt Kelly gewaarschuwd dat er Sherman tanks onderweg zijn. En jawel, onder de tonen van ‘Glory, Glory, Halleluja’ komt Oddball aangereden,… met in zijn kielzog het halve Amerikaanse leger, zo lijkt het. De kleine eenheid van Kelly is hierover zeer ontstemd,… Oddball wijst er op dat de engineers ‘beautiful people’ zijn en ‘sensitive minds’ hebben. De race voor het goud wordt versneld. Kelly en zijn mannen stijgen op de tanks, en rattelend vertrekt de stoet verder.

General Colt hoort intussen van 'the old man' dat er een doorbraak zou zijn. Hij kruipt vol vuur achter de radio om de verichtingen te horen van 'Kelly', 'Crapgame' en 'Oddball' (waarvan men eerst denkt dat dit een soort codenamen zijn). Wat General Colt hoort, is dat ‘Oddball’ zijn tank de rivier over wist te komen, maar dat de andere twee achter moesten blijven. Eén van de tanks is door de Duitsers uitgeschakeld en de andere kan geen kant op. De bruggenbouwers zitten ook vast en Kelly laat zijn mannen op Oddball zijn tank klauteren om de tocht naar Clermont voort te zetten.

Ondanks dat General Colt geen idee heeft wat zich precies afspeelt, is hij van plan zich te voegen bij deze doorbraak. Tevens wil hij de mannen die deze ‘patriottistische heldendaad’ verrichtten overladen met medailles. Eindelijk kan Colt doen waar hij voor aangesteld is,… oorlog voeren! Hij spoedt zich met zijn Jeep richting het 'slagveld'.

In Clermont, (Vizinada, een stadje in het westen van Kroatië) brengt ‘Cowboy’ verslag uit aan Kelly vanuit de kerktoren. Onder het opstarten van de motoren van de drie Tiger tanks weet de Sherman tank van Oddball het stadje binnen te rijden. Iedereen kiest positie om het kleine garnizoen uit te schakelen. De eerste Tiger, de ‘112’ op het plein tegenover de bank, wordt uitgeschakeld via een granaat in de achterzijde. De tweede, de ‘113’, wordt in een steegje gelokt door ‘Big Joe’. Oddball weet achter deze Tiger te komen jaagt een granaat in zijn achterzijde. Maar deze spat in een mooie rode kleur uiteen, een verfbom. Terwijl de koepel van de Tiger vastloopt op een muur en een boom, weet Oddball een tweede granaat af te schieten die beter effect scoort, de tank explodeert.

Oddball zijn tank blijkt kapot te zijn na de laatste actie. 'Crapgame', gewond geraakt aan zijn been, stelt aan ‘Big Joe’ voor dat hij een deal moet maken met die laatste Duitser,… ‘Maybe it’s a republican?’ En zo gaan Kelly, ‘Big Joe’ en Oddball in pure westernstijl, onder de tonen van op Ennio Morricone gelijkende muziek (Quick Draw Kelly), een showdown aan met de Tiger, de '115'. De Duitse commandant, (Karl-Otto Alberty), kiest eieren voor zijn geld (of moet ik zeggen ‘voor zijn goud?’ en de deur van de bank wordt geslecht door een 8,8cm granaat uit de Tiger.

Het goud wordt vervolgens gedeeld onder de Duitsers, Oddball en zijn bemanning en Kelly zijn eenheid. Voor Kelly zijn eenheid zijn er nog 125 kisten goud over met een waarde van $84.000 per kist (al zegt ‘Crapgame’ dat de waarde $8400 is), wat voor ieder uitkomt op $875.000 elk. Oddball heeft de Tiger inclusief de uniformen gekocht van de Duitsers en vertrekt met deze uit Clermont. Vanaf de andere kant komt onderwijl General Colt binnen rijden,… De burgemeester heeft te horen gekregen van 'Big Joe' dat ‘General de Gaulle is coming,..’. De gehele bevolking van Clermont bezet de smalle straat, welke genoeg tijd geeft om het goud weg te voeren door Kelly en zijn mannen.

Captain Maitland ondekt de lege bank en op de muur een tekening met ‘Killroy was here’ en de tekst ‘Up Yours!’ Het laatste wat we zien is nog een stukje traditionele western afsluiting,… de mannen rijden ‘the sunset’ tegemoet. De ‘private enterprise operation’ van Kelly is geslaagd.

De film ging op 23 juni 1970 in première. Het publiek kon de film waarderen. Maar de kritieken in de pers waren niet altijd even mild. Vooral de vrouwelijk journalisten waren afkeurend over de film, zoals Judith Crist, New York: ‘It’s obvious that dumb-dumb venality, with lack of taste and/or wit and an opportunity to use the Yugoslav army at cut-rate prices, motivated the making of Kelly’s Heroes,… It’s a noisy film with only boom-boom to keep you awake,… Eastwood manages not to change expressions once during the 146 minutes of this nonsense.’
Maar ja, eerlijkheid gebied te stellen dat het ook niet echt een ‘vrouwen-film’ is. Het enige dat er over vrouwen in voor komt is dat ‘Big Joe’ broads (hoeren) zoekt voor de mannen. Archer Winsten New York Post zag de film als volgt; ‘Jumps at a pace matched only by slapstick comedy of the great days!’ In Argosy verscheen een vlammende recensie: ‘Kelly’s Heroes abounds with brilliance! It’s a superbly acted, exquisitely photographed, howling spoof of wartime heroics.’

Toch zijn er geen grote fouten in de film te ontdekken. Clint Eastwood beweert dat er zeker 20 minuten is weggesneden in de film door de MGM studio en studio baas James T. Aubrey, wat de karakters bij sommigen de diepgang koste, waardoor deze GI’s nagenoeg allemaal idioten leken. Wat ook sneuvelde waren de half naakte dames waar de mannen van Oddball plezier mee hebben. Zelfs de scéne waarin Major-General Colt (Carroll O'Connor), liggende in bed met een jonge dame, te horen krijgt dat Kelly is uitgebroken moest op last van de studio verwijderd worden. Hierdoor zijn ook continuïteitfoutjes ingeslopen, zoals; waarom lopen de mannen van Kelly, in één shot, Clermont binnen met ieder een Jerrycan in hun hand, om in het volgende shot deze niet meer te hebben. Grootste fout is waarschijnlijk het landschap. Speelt het verhaal zich in noordoost Frankrijk af, het zijn duidelijk huizen en landschap uit het Middellandse Zee gebied (het voormalige Joegoslavië). Ongegeneerd staan de acteurs tussen de olijfbomen en de grofgebouwde huizen. Terwijl je eerder hier en daar vakwerkhuizen zou verwachten.

Lalo Schifrin schreef drie liedjes voor Kelly’s Heroes. De theme-song, Burning Bridges, uitgevoerd door The Mike Curb Congregation werd nog een bescheiden hit. Het bereikte in de Billboard Hot 100 de 34ste plaats. Het lied heeft niet het gangbare oorlogsthema (bombastische marsmuziek), maar is heel erg eind jaren zestig, popperige happy hippie samenzang (al is de aanzet van het lied wel met tromgeroffel).

Ook All For the Love of Sunshine (uitgevoerd door Hank Williams Jr.), en het Franse Si Tu Me Dis (uitgevoerd door Monique Aldebert, maar niet in de film) is van Schifrin. Voor de zogenaamde ‘under-score’ schreef Schifrin ook verschillende stukken waarvan Quick Draw Kelly hierboven al genoemd is. Het stuk muziek Tiger Tank is ook van zijn hand en is door Quentin Tarantino hergebruikt in zijn film Inglourious Basterds.

Natuurlijk is Kelly’s Heroes van A tot Z verzonnen, maar toch zitten er elementen in die zeker stroken met feiten. Ik heb al even de aankleding genoemd, de insignes gedragen door de Amerikanen welke niet uit de lucht zijn gegrepen, maar kloppen. Het gehele verhaal is ook opgehangen aan iets dat zich daadwerkelijk heeft afgespeeld aan het einde van de oorlog, in 1945. Het scenario werd geschreven door Brit Troy Kennedy Martin. Hij had de inspiratie onder andere gehaald uit het 'Guinness World Records' waar de 'De grootste diefstal ooit geregistreerd' in stond, een goud diefstal gepleegd door Amerikaanse militair personeel en Duitse burgers in 1945. Het hoofd van onderzoek, Elliot Morgan, van MGM vroeg op 4 december 1968 aan Guinness Book of World Records om informatie over deze diefstal.

Op 10 december schreef de redacteur, Norris D. McWhirter, terug naar Morgan dat hij erg weinig informatie had en dat hij zelf vermoedde dat er een cover-up was geweest en 'beperkte classificatie' had ontvangen. In 1975 begon de Britse onderzoeker Ian Sayer een onderzoek van negen jaar naar de Guinness-claim. De resultaten van zijn onderzoek, dat een dekmantel van de Amerikaanse regering bevestigde, samen met de betrokkenheid van Amerikaanse militaire en voormalige Wehrmacht en SS-officieren bij de diefstal, werden gepubliceerd in het boek ‘Nazi Gold’ - The Sensational Story of the World’s Greatest Robbery, and the Greatest Criminal Cover-Up (1984). Sayer had toen het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken allang van informatie verstrekt (in juli 1978 ) over de twee staven. Het Amerikaanse ministerie in besloot in 1983 onderzoek te doen naar het bewijs van Sayer. Het onderzoek leidde er uiteindelijk toe dat twee van de ontbrekende goudstaven (met een huidige waarde van meer dan $ 1 miljoen (2020) door Duitse ambtenaren aan de Amerikaanse regering werden overgedragen tijdens een geheime ceremonie op 27 september 1996 in Bonn. Het goud ging naar de Bank of Engeland, waar het werd aangehouden op de rekening van de Tripartite Commission for the Restitution of Monetary Gold (TCRMG). De eerste openbaarmaking dat de Bank de twee staven in het bezit had (compleet met nazi-markeringen) verscheen in een persbericht van de bank op 8 mei 1997 waarin werd bevestigd dat de twee staven degene waren die in het boek ‘Nazi Gold’ als vermist waren geïdentificeerd. Op 11 december 1997 werd Sayer door de secretaris-generaal van de TCRMG uitgenodigd om de twee goudstaven te bekijken in de Bank of England. Naast dat hij deze zeldzame eer werd toegekend, werd hij ook gefotografeerd met de staven,...

(Foto: Ian Sayer)

Klik hieronder om naar de homepage te gaan

OF GA TERUG

---