Aangezien de Russen de zuidelijke ingangen in 1947 hebben opgeblazen, zijn deze niet meer toegankelijk via de oorspronkelijke route. Direct naast de voormalige Tunnel B is een nieuwe ingang gemaakt met een nieuwe schuin lopende verbindingstunnel die naar Tunnel A loopt. Direct bij het betreden van de tunnel wordt men al overvallen door een beklemmend gevoel. De ruwe wanden van Tunnel A ademen de verschrikkingen die zich hier ooit afspeelden.

Aan de hand van een fraaie maquette krijgt men uitleg over het enorme tunnelcomplex, en om dan te bedenken dat de bezoeker slecht een zeer klein deel van het tunnelcomplex kan bekijken, des te ongelofelijker het wordt om een voorstelling te kunnen maken hoe diep het complex door loopt in de Kohnstein. Naast de maquette is achter een hek een geborgen verbrandingskamer van een V2 raket te vinden. Na de introductie door de gids, wordt de tocht voortgezet in Tunnel A.

Via een plankier gaat het over de nog steeds aanwezige ravage heen. Her en der steken roestige stukken metaal als stompen afgebrand bos door het puin dat de vloeren bedekt. Na vijftig meter is aan de rechterzijde een stukje 'luxe' te zien. Door een gat in de muur zijn enkele toiletpotten zichtbaar. Deze zijn later in de oorlog aangebracht zodat de stinkende 'Scheisedienst' tot het verleden behoorde.

Na een honderd meter steekt men de Tunnel A over om een blik te kunnen werpen in de Verbindingstunnel 46. In dit deel stonden houten stellage gebouwd van drie tot vier verdiepingen hoog waarin britsen waren aangebracht. In de verbindingstunnels 43 tot en met 46, van 120 meter diep, 12 meter breed en 9 meter hoog, waren minstens 6000 gevangenen worden ondergebracht tussen juni 1943 en oktober 1944. Nadat de gevangenen ondergebracht konden worden in Kamp Dora, werd Tunnel 46 gebruikt voor de productie van de V1.

Dat er zoveel ravage op de vloer van de tunnels ligt, komt vanwege het feit dat in de tunnels een verdieping was gebouwd. Op een stalen frame waren betonnen vloerdelen gelegd. De rommel die op deze verdiepingen lagen is wat er nu aan metalen resten te zien zijn.

Door de inwendig opgeblazen delen van Tunnel A is het niet mogelijk dieper erin te gaan. Vanwege de instabiliteit zijn een aantal betonnen kolommen onder het plafond aangebracht om de zaak te stutten. Na Verbindingstunnel 46 gaat men linksaf Verbindingstunnel 45 binnen. In deze tunnel zijn verschillende achtergebleven onderdelen van V1 raketten te ontwaren. Na honderd meter komt men dan uit in de centrale tunnel. Hier wordt rechtsaf geslagen. Vanaf het plankier ziet men dat de vloer geheel onder water staat. In het heldere water zijn restanten van gyrokompas behuizingen te ontwaren. Verder dan Verbindingstunnel 44 is het niet mogelijk voor de bezoeker dieper in het complex te komen.

Terwijl buiten de Kohnstein het werkkamp ‘Dora’ werd opgebouwd, werd in de tunnels hard gewerkt om deze tot een fabriek om te bouwen voor de V2 raketten. Treinen met productiegoederen zouden via Tunnel A naar binnenkomen, via de verbindingstunnels werden deze gelost en opgeslagen. De assemblage werd gedaan in Tunnel B langs een traject dat zuidelijk liep. De assemblage begon vanaf verbindingstunnel 21, want de eerste sectie was overgedragen aan de productie voor de straalmotoren van Junkers.

Vanaf 19 september 1943 liepen de goederentreinen af en aan om de fabrieksmachines, gereedschappen en productie materialen, en het personeel van de drie V-2 fabrieken aan te voeren. Op 10 december kwam Albert Speer met Kammler en Degenkolb naar Nordhausen om de ‘Mittelbau’ te inspecteren. Hij was onder de indruk hoe ver de opbouw al gevorderd was. Rond deze tijd was er een proefproductie gestart om de eerste V2 raketten te assembleren.

Op 1 januari 1944 kwamen de eerste drie V2’s (#17001 – 17003) van de assemblage lijn en werden naar Peenemünde overgebracht. Er bleken veel fouten in deze raketten te zitten, welke eerst opgelost moesten worden. Op 27 januari kon dan eindelijk V2 #17003 afgeschoten worden. Zonder succes, het explodeerde tijdens de lancering. Ook de proeflancering met andere raketten waren desastreus, de meesten explodeerden tijdens, of direct na de lancering en slechts 10 tot 20% wist het doelgebied te bereiken.

De 20.000 onderdelen van een V2 raket waren uitermate gevoelig voor sabotage door de slavenarbeiders. Er werden maatregelen genomen om daar waar zaken konden worden vereenvoudigd deze snel door te voeren. Ook Werner von Braun kwam naar Mittelbau op 25 januari 1944 om zijn visie en voorstellen aan te geven. Technisch opgeleide gevangenen kregen de leiding over andere gevangenen, en moesten hun werkzaamheden controleren. Iedere nalatigheid werd als sabotage aangemerkt en de strafmaatregelen waren extreem. Het minste dat een gevangene kon overkomen was opsluiting in ‘De Bunker’ en overgeleverd aan de folteringen door de Gestapo. Menig gevangene zou voor het meest erge gekozen hebben, de dood door ophanging om de vreselijke ontberingen in ‘De Bunker’ te kunnen ontlopen.

SS Brigadenführer Hans Kammler, hoofd Amtsgruppe C van ‘constructie’ van het SS Wirtschaft- und Verwaltungshauptamt (WVHA), die belast was met de inrichting van de ondergrondse Mittelwerk fabriek, werd in januari 1944 bevorderd tot SS Gruppenführer General-Lt. Waffen SS. Kammler regeerde met ijzer vuist. Hij verklaarde eens trots tijdens een bijeenkomst in mei 1944, dat hij dertig gevangenen had laten opknopen, als ‘speciale behandeling’. En sinds deze strafmaatregel liep alles veel soepeler. Volgens Kammler was het altijd dezelfde oude grap,… ‘als de gevangene er achter komt dat het harde regime verslapt, dan gaat deze zich vrijheden veroorloven’.
Ergens in maart 1945 werden zeker 50 gevangenen opgehangen in Verbindingstunnel 41. De andere gevangenen werden gedwongen dit te aanschouwen als waarschuwing.

Eind januari 1944 waren er vijftig V2 raketten geproduceerd. De gecamoufleerde raketten werden op transport gesteld naar Berlijn waar de elektrische bedrading werd aangebracht bij de Demag autofabrieken en vervolgens de explosieve kop geïnstalleerd. Langzaamaan steeg de productie iedere maand. In mei was de productie opgelopen tot 437 die maand. Onderwijl waren er verdere verbeteringen aangebracht bij de V2. Ondermeer was er glaswol tussen de buitenwand en de brandstoftank aangebracht om de hitte tijdens de vlucht te isoleren. Vanaf mei werd in het Mittelwerk ook de elektrische bedrading aangebracht in de V2’s. Mei was zo wie zo een belangrijke periode voor de gevangenen. Kamp Dora was zo ver gereed dat de gevangenen die, als mollen, ondergronds leefden naar de barakken konden verhuizen.

De kwetsbare vliegtuigfabrieken in Duitsland tegen de Geallieerde bommenwerpers, noopten Hitler op 5 maart 1944 een decreet uit te vaardigen dat de vliegtuigfabrieken, net als de V2 fabrieken, ondergronds moesten gaan. Hitler gaf toen ook opdracht, door de druk van de Luftwaffe, om te onderzoeken of de vliegtuigfabrieken onder gebracht konden worden in Mittelwerk. De V2, welke in de ogen van de Luftwaffe een geldverslindende operatie was, waar teveel ruimte voor was gereserveerd en zoveel mankracht werd ingezet, dat die beter te werk kon worden gesteld aan jachtvliegtuigen om het vaderland te beschermen. En zo werd opdracht gegeven om het noordelijke deel van de tunnels in het Mittelwerk over te dragen aan Junkers.

In de voormalige Wifo I, de Verbindingstunnels 1-20, werden de vliegtuigmotorenfabricage van Köthen, Leipzig en Maagdenburg ondergebracht in het deel dat als ‘Nordwerk’ bekend stond. Bij Junkers werkten geen werkkamp slaven, maar ongeveer 5000 betaalde krachten, meest uit Polen en Rusland, die onder leiding van 500 Duitse specialisten hun werk deden in de tunnels. Deze groep arbeiders droegen ook geen gevangenen kledij en waren ondergebracht in gevorderde onderkomens en hadden een zekere mate van vrijheid. Bij Junkers in ‘Nordwerk’ werden de Jumo 004 B-1, voor de Me 262, en de Jumo 004 B-4, voor de Arado 234, gemaakt.

In de V2 werd ook het nodige hout verwerkt,... (Klik op de foto voor een vergroting)

De productie van de V2 raket liep terug toen deze fabriek alleen nog de beschikking kreeg over de Verbindingstunnels 21-46, en deze zou vanaf juni 1944 nog verder terugvallen, toen besloten werd om ook mankracht in te zetten voor de fabricage van vliegtuigmotoren en de motoren voor de V1 vliegende bom. Was de productie van de V2 in mei nog 437, in juli was deze teruggelopen tot 86 stuks. De ruimte voor de productie van V2, 'Werk-I' was al drastisch ingekrompen, maar vanaf augustus 1944 moest er wederom ruimte ingeleverd worden toen een deel van de assemblage van de V1 ook naar de Verbindingstunnels 43-46 werd overgebracht. Ondanks deze tegenslagen werd later toch een stabiele productie opgebouwd van gemiddeld 625 V2’s per maand.

Productie V2 raketten per maand in 1944:

Maart: 362
Totaal V2's geproduceerd in 'Werk-I': 5940 stuks

V1's gereed voor 'verzending' in Tunnel A (ter hoogte van Verbindingstunnel 46)

De V1 fabriek, welke bekend stond onder de naam ‘Werk-II’, was nog maar juist opgestart, toen de opdracht al weer werd gegeven de productie opdracht van 2000 in de maand november, van 1944, te verminderen. In deze maand werden er dan ook maar 238 stuks geassembleerd. Maar vanaf december werd de productie weer opgevoerd, en werden er die maand 1161 afgeleverd. Na een levering van 1401 in januari 1945, werden in februari 2275 geproduceerd waarna in maart de productie terugviel naar 831. In totaal zouden er meer dan 7500 V1’s uit de ‘Werk-II’ fabriek komen.

Voor meer over de V1;
KLIK HIER
(Om terug te keren klik op; 'ga terug')

De Heinkel He-162 ‘Volksjäger’

Naast de Junkers productie voor motoren, kwam ook in oktober 1944 Heinkel naar Mittelwerk. Heinkel ging in de Kohnstein de He-162 ‘Volksjäger’ produceren. Niet alleen de romp, die grotendeels van hout was, werd ook de BMW 003 straalmotor gebouwd in Mittelwerk. Door ruimtegebrek in de berg, werd het werk, met de codenaam ‘Schildkröte’, over verschillende delen van de tunnels verdeeld en in de papierfabriek van Ilfeld, en andere plekken buiten de tunnels. Aan het einde van de oorlog waren enkele honderden van deze kleine simpel te vliegen jager gebouwd in Mittelwerk.

He-162 ‘Volksjäger’ zoals die gevonden werden in ondergrondse fabrieken
(het is niet zeker dat deze foto in Mittelwerk is genomen, sommige bronnen spreken over
Hinterbrühl of Salzburg, hoe dan ook, het geeft een goed beeld over de omstandigheden)

Om de beklemmende tunnels weer te verlaten, klik hieronder op een bewaard gebleven deel van de verdiepingvloer welke te vinden is in de kleine centrale tunnel.

klik hieronder,...

---