Een groot complex van bunkers welke half in zee zijn gespoeld door de erosie van het strand, is te vinden bij het dorp Vigsø. Verlaat hiervoor Hanstholm aan de noordzijde via de Hamborgvej. Na ongeveer 6km bereikt u Vigsø, ga op de T-splitsing linksaf, en direct rechtsaf, de Redningsvej op. Aan het einde van de weg, een smalle duinrij, parkeert u uw voertuig.

De Heeres Küsten Batterie 'Vigsø' beschermde de rechterflank van de vesting Hanstholm, net als de batterij van Klitmøller dit deed op de linkerflank. De batterij van Vigsø stond onder commando van 1./H.K.B. Rgt.180 (Heeres Küsten Batterie). Zeker dertien grote bunkers zijn door de erosie nu in de zee te zien (zie tekening lager). Slechts vijf grotere bunkers liggen nog op het strand. Toch is een bezoek aan het complex de moeite waard.

Op 22 september 1941 werd bepaald dat er bij Vigsø een batterij zou worden geplaatst onder de aanduiding: H.K.B. 539. Op 20 december van dat jaar was reeds het geschut geplaatst, op open plateaus, en gereed voor actie. De Duitse manschappen voor het complex waren toen nog minimaal, slechts 46 manschappen, 13 onderofficieren en 2 officieren. De hoofdbewapening zou ook hier bestaan uit buitgemaakte Franse 4 x 10,5cm(f) K 331 kanonnen (veldgeschut model 1913) en 3 x 2,5 cm (f) Flak Hotchkiss kanonnen. Tevens waren er om aanvallen vanuit het achterland te pareren twee 12cm kanonnen geplaatst in open plateaus (de cirkels op de tekening hieronder). Op 29 augustus 1942 werden de eerste bunkers uitgezet voor opbouw. Vanaf maart 1944 worden de R 671 kazematten gebouwd voor het 10,5cm geschut.

De gehele batterij was omgeven met prikkeldraad, met daarvoor anti-personeel mijnen, en daarvoor weer een veld rondom gevuld met anti-tank mijnen. De meeste bunkers en kazematten waren onderling verbonden met loopgraven, waarvan nog steeds sporen zijn te vinden in het achterveld. Bij zeer laag water is nog een deel van de betonnen muur te zien die vlak voor de batterij was aangelegd, deels om het te beschermen tegen de golven van de zee, maar ook als barrière bij een eventuele vijandelijke landing. Op onderstaande tekening uit 1945 is aangegeven dat op de betonnen muur prikkeldraad versperring was aangebracht. Tevens is op de tekening aangegeven dat de Regelbau nummering er niet bij staat en dat de betreffende bunkers en kazematten een naam hebben gekregen.

(Tekening: met dank aan Leif Pedersen)

Tijdens uw wandeling over het strand zult u in eerste instantie kunnen denken dat de belangrijkste bunkers en kazematten in de zee staan en niet te bereiken zijn. Maar er liggen op het strand enkele zeer interessante objecten die het bezoek meer dan waard zijn. Eén van deze objecten is de aggregaat bunker. Als u deze kleine bunker ziet liggen, zou u er zo aan voorbijlopen, maar ik verzoek u er juist even een blik in te werpen. Het is in principe een onooglijke bunker met muren die ‘slechts’ een meter dik zijn. Maar het plafond van deze bunker is met zeer goed bewaarde zinken golfplaten uitgerust.

De aggregaat bunker voor stroomopwekking
(klik voor een blik aan de binnenzijde)

Een complete verrassing was het niet dat ook hier veel beton 'versiert' is met graffiti. Wat wel een verrassing was, was de ontdekking dat ook hier de landing op 6 juni 1944 op de Normandische stranden wordt herdacht. Een artiest had een groot schilderij gemaakt van een beroemde foto gemaakt tijdens D-Day (zie hieronder). Daar moest ik natuurlijk even voor 'vereeuwigd' worden. Het is aangebracht op een Regelbau 134 Munitionunterstand I. Het is in 2016 aangebracht en in 2017 was het nog fris, hopelijk blijft het nog enkele jaren mooi zichtbaar.

D-Day 'Normandië' in Denemarken! (hieronder de inspiratie,...)
(klik voor vergroting)

Deze batterij heeft opvallend veel kleine machinegeweer/mortier Bauform Vf58 'Tobruk' bunkertjes (minstens 16 stuks). De grotere variant, de Vf69 voor de 8cm mortier, is ook hier rijk vertegenwoordigd (minstens 6 stuks). Ook manschapbunkers van het type R 501, Gruppenunderstand voor 10 man, zijn veel te vinden hier (6 stuks). Tevens zijn er twee R 622 Doppelgruppenunderstand voor 20 man te vinden, één in zee, één op het strand.

Op de voorgrond een R 501 met linksachter een Vf69 8cm mortier bunker
(klik voor vergroting van de binnenzijde van de Vf69)

In januari 1945 waren er 82 Duitse manschappen, 20 onderofficieren en 1 officier. Daarnaast waren 32 Deense arbeiders te werk gesteld op het complex. Na de oorlog bood Anders Jespersens, op wiens land de batterij was geplaatst, om zijn deel van de grond te egaliseren voor slechts 150 Deense kronen. Dit hield in dat er 114 meter aan loopgraven moest worden gedicht plus een aantal afgravingen voor barakken en andere kuilen. In 1946 werd het complex vrijgegeven na het ontdaan te hebben van geschut, mijnen en uitrustingen die na de oorlog er waren achtergebleven. Over het ruimen van de mijnenvelden, is een apart hoofdstuk op de volgende pagina.

Op de voorgrond een R 501, daarachter de Leitstand 636

De batterij van Vigsø was in 1970 het decor voor de Deense speelfilm 'Olsen-banden i Jylland' (internationale titel: 'The Olsen Gang in Jutland') die in 1971 in de bioscoop verscheen. Dit is de derde film uit een serie van 14 speelfilms over de criminele 'Olsen Bende' waarin Ove Sprogøe (in de rol van Egon Olsen) zijn twee maten, Benny (Morten Grunwald) en Kjeld (Poul Bundgaard) van het ene in het andere avontuur stort. Dit deel van de serie draait om een verborgen schat in een Duitse oorlogsbunker. Niet alleen de 'bende' is op zoek ernaar, ook een internationale organisatie is op jacht. Maar de lokale bevolking laat alles niet zomaar over hun kant gaan,... Naast opnames bij de batterij van Vigsø, werden opnames gemaakt in Hanstholm in het 38cm kanonnen complex. Ondanks het tintje 'oorlog', is het een luchtige komedie.

'Olsen-Banden i Jylland' een Deense speelfilm uit 1971
(klik voor vergrotingen)

Ook tegenwoordig is een complex als batterij Vigsø nog steeds in trek bij filmers en fotografen. Het is ook een indrukwekkend gezicht de kolossen beton die in zee liggen en waar de golven over heen slaan. En ook nog eens een zinloze bouw al deze complexen, waar geen enkele Geallieerde aanval op is ondernomen, of waar een schot vanuit is gelost op een vijandelijk schip. De enige kanonnen die daadwerkelijk tegen vijandelijkheden in actie kwamen, was het luchtdoelgeschut op overvliegende bommenwerpers. Maar ze liggen er nu eenmaal, de bunkers van Jutland en waarom er geen artistiek gebruik van maken? Naast de nodige graffiti, zagen we tijdens ons bezoek, in 2017, een photo-shoot, waarbij een dame in blauw op een bunker stond te wapperen.

Een photo-shoot op de bunkers van Vigsø

---

Over speelfilms uit Denemarken gesproken, dan moet ik beslist wijzen op één van de meest indrukwekkende anti-oorlogsfilms die er in omloop is. 'Under Sandet' (Internationale titel: 'Land of Mine') uit 2015 raakt een gevoelige snaar over de naoorlogse inzet van voornamelijk Duitse jongens die landmijnen moeten ruimen in de Deense duinen (zie foto hieronder). Op de volgende pagina's meer over deze, op ware feiten gebasseerde, bittere film,... Maar eerst iets over Duitse landmijnen.

KLIK HIERONDER
voor de landmijnen en 'Under Sandet'

GA TERUG

---