Natuurlijk worden ook de nodige wapens getoond, waaronder verschillende Duitse kanonnen, geweren en mitrailleurs. Mooiste exemplaar is waarschijnlijk het met vier lopen uitgeruste ‘2cm-Flak-Vierling 38’ luchtdoel kanon, dat slechts deels is gerestaureerd, en het kanon ten goede komt. Van het 2cm kanon waren rond Halstholm in 1945 33 stuks te vinden, enkel-en vierloops.

Als u het rondje door het documentatiecentrum heeft voltooid, daalt u af naar het doel waarvoor u eigenlijk hier bent gekomen, de enorme geschutruimte. Deze opstelling, de Museumbunker, is geschutsbunker nummer 3. De meest oostelijke geschutsbunker was nummer 1 (G1), de meest westelijke nummer 4 (G4). Ook deze complexen, inclusief nummer 2. (G2), zullen we later bezoeken. De bouw van het complex Hanstholm II werd aangeduid als 'Programm 42', en behelsde de bouw van de geschutbunkers, alle andere bunkers, luchtafweer posities, vuurgeleiding bunkers, radar en peilstations en onderkomens voor de Duitse soldaten en officieren.

De wandelroute begint in de ruimte waar de granaten werden opgeslagen voor verplaatsing naar het kanon. In totaal waren er 800 granaten plus de kartoesen voor ieder stuk geschut aanwezig, al lagen er slechts 160 granaten in de munitieruimtes direct achter in het complex. In de meest linkerruimte lagen de kartoesen opgeslagen en in de rechterruimte de granaten die als eerst de loop in werden geschoven. Achter de granaat werden dan de kartoesen ingeramd (in totaal meer dan 200 kilo!). Dit waren linnen zakken met springstof die de voortstuwing aan de granaat gaven.

De granaten en kartoesen werden via doorgeefluiken in de achterzijde van de munitieruimte op een karretje, welke op rails stond, gezet die onder de geschutskoepel werd gereden, waarna de te verschieten munitie omhoog werd gebracht met een liftsysteem, de achterzijde van de geschutskoepel in. U kunt nu de munitieruimte verlaten aan de achterzijde via een smalle opening. U komt nu uit in de rondgang waar het munitietreintje reed onder de enorme geschutskoepel.

Ik raad u aan even de gehele rondgang door te wandelen zodat u een goed idee heeft van het enorme betonnen gevaarte. Er zijn drie smalle ingangen naar de grote centrale geschutsruimte waar de grote sokkel in het midden staat. De bovenzijde van de rondgang was afgesloten met stalen, losse platen. Als de geschutskoepel ronddraaide, was er een liftmechanisme dat er voor zorgde dat deze platen werden opgetild, en na de passage weer werden neergelegd.

Als u door de smalle lage poortjes de binnencirkel van de geschutsruimte gaat ziet u de bijna twee meter hoge sokkel prominent in het midden staan. Dit was het centrale draaipunt waarop de geschutskoepel stond waarin het 110 ton zware kannon was gehuisvest. Helaas zijn de kanonnen en geschutskoepels na de oorlog, begin jaren 1950, ontmanteld, maar het zal een indrukwekkend geheel zijn geweest. De betonnen wand waarin de drie poortjes zitten, was tevens een draagpunt voor de achterzijde van de geschutskoepel.

De Duitse bunkers in en rond Hanstholm werden door Deense aannemers en arbeiders gebouwd, onder strakke leiding van Duitse ingenieurs. Oorspronkelijk zou er een dak boven het kanon worden geplaatst, zoals bij Batterie Todt in Noord-Frankrijk. Maar er werd toch gekozen voor een 360 graden draaibare koepel van 5cm dik staal. Voordeel van deze oplossing was dat daarmee eventueel Thyborøn, in het zuiden, bereikt kon worden en daarmee Limfjord beschermd werd. Ook de eilanden nabij Skive, Nykøbing en Brovst konden bereikt worden. De koepel bestond uit twee verdiepingen. In de onderste lagen de motors voor de granaten lift en de motoren voor het bewegen van het kanon (elevatie tot 60º) en het draaien van de koepel. De bovenste verdieping was ingericht om het kanon te laden en te bedienen.

Als de granaten en kartoesen met een lift omhoog werden gebracht en aan de achterzijde de koepel binnenkwamen, waren er in de koepel 14 man nodig om de ladingen aan te brengen en het kanon vuur gereed te maken. Met de standaard lading en de 800 kg wegende granaat werd in 103 seconden een afstand van 42 kilometer afgelegd. De pantser doorborende kracht was dan nog 22cm dik staal (met een dracht van 20 km was de doorboring maar liefst 42cm!). Met de zwaarste voortstuwingslading en een granaat van 495 kg werd een afstand bereikt van 55 km, waar de granaat dan 2 minuten over deed. Maar met deze granaat over die afstand nam de doorboring significant af. Na 286 schoten met een 38cm kanon nam de aanvangssnelheid met 10% af.

De 110 ton zware kanonnen voor Hanstholm kwamen op het station van Thisted aan, werden vervolgens met een 175 ton sterke kraan op een speciale wagen gezet, een wagen welke 64 wielen had. Voortgetrokken door een diesel tractor werd het vervolgens naar Hanstholm gesleept.

Op 15 mei 1941 werden de 38cm geschutsopstellingen 3 (met kanon productienummer '70') en 4 (productienummer '71') voor het eerst ingeschoten en de volgende dag ‘gevechtsklaar’ gemeld (ondanks dat de vuurgeleiding nog niet gereed was). De geschutsopstellingen 1 en 2 waren gevechtsklaar op 28 augustus. Op 12 september 1941 vuurden alle vier kanonnen met oefenmunitie onder toezicht van de bevelvoerende admiraal voor Marine Station Nordsee en Marinebefehlshaber Dänemark. Ondanks dat de kanonnen gevechtsklaar waren, werd er gestaag doorgewerkt aan de afwerking, zoals de stalen platen over de munitiegangen. Maar niet alleen afwerking, ook reparaties werden al tijdens de bouw uitgevoerd, aangewaaid zand zorgde voor storingen, vorst bevroor de richtmiddelen etc.

Als u de geschutruimte verlaat en de manschappenbunker betreed, dan komt u eerst langs de toiletten (nummer 6 op bovenstaande kaart). Wat gelijk opvalt boven de urinoirs is de tekst ‘Bist du kein Schwein, so halt die Becken rein’, welke wees op de hygiëne voor de Duitse soldaat. De meeste kamers aan de buitenste ring in de bunker zijn ingericht voor de manschappen (nummer 6 op de kaart). De manschappen waren allen onderdeel van 2. Batterie Marineartillerieabteilung 118. Gedurende de oorlog waren er per 38cm kanon in het complex Hanstholm II 331 manschappen nodig om deze te bedienen. Naast deze kamers is er een aparte kamer voor de commandant (nr. 7) welke dicht aan de in en uitgang van de bunker lag (het verste punt van de munitieopslag). In het binnenste blok in de bunker waren er onder meer ruimtes voor de warm watervoorziening, wasserette, de douches, een werkplaats, stookruimte en dergelijke. Eén van de belangrijkste ruimtes in de bunker was ingericht als machinekamer (10). Voor stroomopwekking om het kanon te draaien op de sokkel, was er een 56pk zware dieselmotor. Voor normale elektrische stroom in de bunker werd gebruik gemaakt van het elektrische net van buiten. Mocht het elektra uitvallen van buiten af, dan kon in de bunker in dezelfde machinekamer een 270pk diesel aan het werk worden gezet.

We verlaten de manschapverblijven en keren terug via de geschutsruimte terug naar het documentatiecentrum. Er is geen restaurant, maar wel een ijsautomaat. Er is een kleine boekwinkel waar goede documentatie wordt aangeboden, maar alleen in de Deense en Duitse taal.

GA TERUG

---