'Clik' here for Englisch
version
DE
GEALLIEERDE PARATROEPER TRANSPORTER
Na de Eerste Wereldoorlog werd de Duitsers, bij het
verdrag van Versailles, verboden (gemotoriseerde) vliegtuigen
te bezitten of te opereren. Dit resulteerde er in dat Duitsland
zich onder andere ging toeleggen op het onderzoeken naar het militaire
gebruik en inzetbaarheid van zweefvliegtuigen. In navolging
van deze experimenten zagen Groot Brittannië en de Verenigde
Staten ook mogelijkheden om op een goedkope manier grote
aantallen troepen en voorraden achter vijandelijke linies te
brengen.
De General
Aircraft Hotspur
De eerste echte Britse transportzwever was een door General
Aircraft Ltd te Feltham gebouwd toestel. De eerste
geslaagde proefvlucht was op 5 november 1940. De eerste
Hotspur die gereed was voor operationeel gebruik, arriveerde op
6 februari 1941 op Ringway. Er was ruimte voor acht manschappen
in volle uitrusting of een kleine 1000 kg aan vrachtgewicht.
De Hotspur zag geen actie, maar werd gebruikt voor training.
Technische
gegevens: General Aircraft Hotspur
Spanwijdte: 14 m, Lengte: 12 m, Volledig startgewicht:
1650 kg Totaal gebouwd: 1015
Hierboven is een experiment te zien met de Hotspur. Twee toestellen werden aaneen gekoppeld,
zodat een dubbele last vervoert kon worden in één vlucht. Maar ook dit toestel werd niet
in grote aantallen geproduceerd en zag ook geen actie.
De General
Aircraft GAL49 'Hamilcar'
De specificatie X.27/40 vroeg naar een zwever die een
lichte tank zou moeten kunnen vervoeren. Dit was niet een
nieuwe idee om zwaar geschut te verplaatsen via de lucht. Al
in 1935 vervoerden de Russen een T-37 tank op een pallet onder
een TB-3 bommenwerper. Het contract voor de nieuw te bouwen
transportzwever ging naar General Aircraft Ltd. Met de
aanduiding GAL49 werd de zwever vervolgens aangeduid als ‘Hamilcar’,
naar de beroemde Cartaanse generaal en vader van
Hannibal. Op 27 maart 1942 maakte het toestel haar eerste
vlucht.
Er konden veertig manschappen achter in het toestel
plaatsnemen, al gebeurde dat zelden, de voornaamste lading was
de lichte Tetrarch tank (een type dat op de foto hierboven de Hamilcar verlaat).
Door het zware gewicht werd de Halifax Mk III
als sleper aangewezen. Tijdens D-Day werden er 70
Hamilcars ingezet. Er werd ook een gemotoriseerde versie
ontworpen, de Mk X. Uitgerust met twee Bristol Mercury motoren
werden er twintig gebouwd, maar nooit operationeel ingezet.
Technische
gegevens: General Aircraft Hamilcar
Bemanning: 2, Spanwijdte: 33.5 m, Lengte 20.3 m,
Hoogte 6.17 m Startgewicht: 16.329 kg, Lading: 7000 kg, Totaal
gebouwd: 412
Een Hamilcar Mk X met twee Bristol
Mercury motoren
De Airspeed
A.S.51 & A.S.58 Horsa
Een Armstrong Whitley
staat klaar een Horsa de lucht in te trekken
De Airspeed A.S.51 Horsa werd de meest geproduceerde Britse
transport zwever. De A.S.51 werd ontwikkeld gedurende
1941 onder de Specificatie X.26/40 die Airspeed in december 1940
ontving van de Air Ministry. Er werden zeven prototypen
gebouwd (DG597, DG603, DG609, DK346, DK349, DK353 en DK358),
gebouwd door Airspeed waarvan twee werden geassembleerd door Fairey die als
vliegende test modellen dienst doen. De vijf andere prototypes werden door het Britse leger
gebruikt om het laden en lossen te testen van de apparatuur die in de toekomst
vervoert zou worden door de zwever.
De trekkabel voor een Horsa
wordt gereed gemaakt
Op 12
september 1941 werd de eerste proefvlucht gemaakt met een
Horsa achter een Armstrong Whitworth Whitley bommenwerper vanaf
Fairey’s Great West Aerodrome. Al snel daarna werden de eerste geproduceerde
Horsa’s geleverd aan de RAF. RAF Transport Command zorgde voor het slepen.
De vliegers van de Horsa waren piloten van het British Army Glider Regiment,
en als het nodig was, piloten van de RAF. Het was de bedoeling dat troepen behorende
tot de 1st en 6th Airborne Division gebruik zouden maken van de zwevers. Maar de eerste militaire
actie ziet de A.S.51 als twee Horsa's worden ingezet voor een
commando-raid op de 'zwaar water centrale' nabij Rjukan,
Noorwegen. Op 19 november 1942 vertrokken twee Halifax bommenwerpers
met de Horsa's, bemand door een groep
vrijwilligers van de Royal Engineers, van een Schots vliegveld.
Helaas gingen beide zwevers en een Halifax verloren. Van de eerste Horsa werden de negen
overlevenden, van de zeventien inzittenden, vergiftigd of
doodgeschoten door de Duitsers. Van de tweede Horsa kwamen bij
de crash drie inzittenden om en de andere overlevenden werden op bevel van Hitler vermoord.
De vrij eenvoudige
cockpit van de Horsa
De A.S.51 (Horsa I) was de originele troepentransport zwever, de A.S.58
(Horsa II) was uitgerust met een neus die open gedraaid kon worden zodat
er een jeep, een kanon of ander rollend materieel in gebracht kon worden. Hiertoe
was het neus wiel dubbel uitgevoerd. Het landinggestel was niet intrekbaar en het
hoofdgestel onder de vleugels kon desgewenst afgeworpen worden om te landen op ski
op de centerlijn van de romp. Mocht de landingsnelheid te hoog zijn dan was er een
mogelijkheid om een remparachute te gebruiken voor zeer korte periode die weer afgeworpen kon worden.
De volgende operatie voor de Horsa komt op 10 juli
1943, als 27 A.S.51 toestellen als onderdeel van 140 zwevers,
Waco Hadrians en Horsa's, worden ingezet tijdens de invasie
van Sicillië. Voor deze operatie waren 30 Horsa’s
over gesleept vanuit Engeland naar Noord-Afrika.
Niet alleen de Halifax werd gebruikt als
sleeptoestel, ook de Short Stirling
werd hier onder andere voor ingezet.
Airspeed
A.S.51 Horsa Mk I
Technische
gegevens: A.S.51, Horsa Mk I
Bemanning: 2 & 20 à 25 manschappen, Spanwijdte:
26.8 m, Lengte: 20.4 m, Hoogte: 5.9 m
Leeggewicht: 3797 kg, Startgewicht: 7031 kg, Zweefsnelheid:
161 km per uur
Een A.S.58, Horsa Mk II (opendraaiende
neus)
Technische
gegevens: A.S.58, Horsa Mk II (opendraaiende
neus)
Bemanning: 2 & 20 à 25 manschappen, Spanwijdte:
26.8 m, Lengte: 20.7 m, Hoogte: 6.2 m
Leeggewicht: 3797 kg, Startgewicht: 7144 kg, Zweefsnelheid:
161 km per uur
Totaal aantal gebouwd: 3979 (2418 Mk I's en 1561 Mk II's)
470 Mk I en 225 Mk II door Airspeed (plus 7 prototypen)
300 Mk I en 65 Mk II door Austin Motor Company
1641 Mk I en 1271 Mk II door onder-aannemers in de houtverwerking industrie
(waarvan de meeste door meubelfabrikant Harris Lebus).
Bovenstaande aantallen zijn niet zeker, want er zijn ook een totaal van 3799 gepubliceerd.
Slingsby
Hengist
De Slingsby Hengist werd ontwikkeld voor het geval de Horsa
toch niet aan de verwachting zou voldoen. Wanneer er achttien
geproduceerd zijn, wordt de productie gestopt.
- INZET VAN DE GEALLIEERDE ZWEVERS -
6
JUNI 1944, D-DAY
Beroemd zijn de Horsa's geworden door een scène uit 'The Longest
Day' waarin drie van deze toestellen met
donderend geweld landden naast de brug over het Caen kanaal.
Ziet het er in film glad uit, in werkelijk was het vrij dramatisch.
De eerste Horsa moest zijn remparachute kort gebruiken vanwege de hoge snelheid. Major John Howard,
commandant van D Company die met zes Horsa's de aanval inging, (drie voor de brug over
het Caen kanaal, en drie voor de brug over de Orne) had de piloot van de eerste zwever, waarin Howard zat,
opdracht gegeven deze door het prikkeldraad te 'duwen' tijdens de landing. Dit lukt wonderwel in het donker.
De
Horsa's nabij Pegasus brug (welke vaag rechts tussen de bomen is te zien)
De tweede zwever moest uitwijken voor nummer drie die sneller vloog. Nummer drie, kwam zo hard neer
dat de Horsa een kwartslag omsloeg en de neus werd vernield. Hierbij verdronk de piloot. De nummer
twee kwam, na gebruik van de remparachute, keurig achter de nummer drie neer. De brug over het Caen
kanaal werd snel veilig gesteld.
De andere drie zwever voor de brug over de Orne kwamen wijd uiteen verspreidt neer, maar de
commando's hadden geen moeite om deze brug ook veilig te stellen. De brug over het
Caen kanaal, zou later de naam 'Pegasus' krijgen naar het embleem van
het Britse 6th Airborne
Division, en die over de Orne de naam 'Horsa'.
Amerikaanse Horsa's gereed voor vertrek
naar Normandië
Na drie voorbereidende acties (Pegasus-en Orne brug en Merville Batterij) komen om half vier in de
ochtend van de 6de juni, 68 Horsa's met versterkingen van het
6th Airborne Division, aangevuld met 4 Hamilcars. Door de
straffe zijwind bereiken 47 Horsa's en 2 Hamilcars hun
opgegeven 'landingzone' (LZ), de rest raakt verspreidt over
het hele gebied rond de Orne en de Dives. Later op de dag
landden er nog eens 250 zwevers, meest Horsa's, die bij
daglicht 7.500 manschappen in de strijd brengen.
Een Horsa heeft haar kostbare lading
naar Normandië gebracht
Niet alleen
maakten de Britten gebruik van de Horsa, ook de
Amerikaanse luchtlandingsdivisies, de 82nd en 101st Airborne Division,
maakten dankbaar gebruik van de Airspeed Horsa. Tijdens de Amerikaanse Mission Keokuk in de avond van de 6de juni,
kwamen 32 Horsa's naar Normandië. Op dat zelfde tijdstip landde Mission Elmira
(naast 36 Waco's, zie lager) met 140 Horsa's. De volgende dag, tijdens Mission Galveston en Mission
Hackensack kwamen respectievelijk 20 Horsa's (naast 84 Waco's) en 30 Horsa's
(naast 70 Waco's) ter versterking naar de Cotentin.
Veel Horsa's
werden vernietigd tijdens de landing
De Waco CG-4A
(Hadrian)
Het werkpaard onder de zwevers die de Verenigde Staten
tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte was de Waco CG-4A (C =
Combat, G = Glider, 4A = Model). Waco Aircraft Company in
Troy, Ohio bouwde een toestel met een houten vloer, een staal
gelast frame overspannen met doek. Via de omhoog scharnierende
cockpit konden er een dertien tal manschappen, een Jeep of 75 mm kanon naar
binnen.
De zwever was verre van een schoonheid, maar de
toestellen waren voor eenmalig gebruik en werden na de landing
vernietigd of achtergelaten. Proefvluchten startten in 1942.
Vijftien maatschappijen begonnen daarop met de productie van
de CG-4A. Toen de CG-4A in Groot Brittannië arriveerde kreeg
het daar de bijnaam ‘Hadrian’.
De eerste actie met de CG-4A komt tijdens Operation 'Husky', de invasie van
Sicilië op 10 juli 1943. Helaas worden enkele door eigen vuur door de Geallieerden
neergeschoten, omdat ze niet op de hoogte waren dat er ook zwevers werden ingezet
tijdens deze operatie. Ook het slechte weer en de onervarenheid brachten de nodige verliezen
met zich mee.
Paratroopers van de 101st
Airborne Division tijdens een training in een Waco
Nieuw gebouwde Waco's kwamen in Engeland aan in kisten, en moesten door ongeschoolde
Britse arbeiders in elkaar worden gezet. Zo kon het gebeuren dat voor de invasie in Frankrijk te
weinig gereed waren. IX Air Force nam de zaak over en wist in het midden van april 1944
zo'n 910 gereed te krijgen. Tijdens D-Day, op 6 juni 1944, maakten de 82nd en 101st Airborne
Division grootschalig gebruik van de CG-4A.
Tijdens Mission Chicago werden 155 paratroopers van de 101st Airborne overgebracht in de vroege morgen,
rond 04.00 uur, van 6 juni in 52 Waco's. Gehinderd door ‘Rommels-asperges’
(staande palen in de weilanden, speciaal tegen zwevers), en
aarden wallen waren de landingen vol risico’s. In de LZ ‘E’,
nabij Viervile en St-Marie-du-Monde komt brigade-generaal
Donald F. Pratt om het leven als zijn Waco crashed. Pratt was
de eerste hoge officier die sneuvelde op D-Day. Met Mission Detroit werden in 53 Waco's
220 paratroopers van de 82nd Airborne
Division als versterking aangevoerd. In de avond van D-Day kwamen met Mission Elmira
nog eens 36 Waco's over met versterkingen. Op D-Day+1 werden tijdens Mission Galveston en
Hackensack respectievelijk 84 en 70 Waco's overgevlogen (wat een totaal maakte van ingezette 295 Waco's).
Ontspannen wandelen deze Duitse
soldaten langs een wrak van een Waco
Ondanks dat de zwevers gemaakt zijn van doek en triplex, zijn de verlies percentages acceptabel
te noemen, in acht genomen dat het hachelijke ondernemingen waren, vliegen onder vijandelijk vuur.
Zeven zwevers zouden verloren gaan of vermist en 165 beschadigd tijdens de eerste twee dagen dat de
zwevers werden ingezet tijdens D-Day. Tijdens harde landingen waren de verliezen aan inzittenden
in Horsa's 340, en in Waco's 123 Amerikaanse troopers. Onder de zwever vliegers waren er
68 slachtoffers te betreuren. Toch kwamen ondanks deze verliezen 3937 ongeschonden aan de grond
om het gevecht met de Duitse bezetter aan te gaan.
Vanwege de hoge verliezen wordt later besloten om geen troepen meer in te vliegen via
de zwevers. De laatste 101st Airborne troopers worden met landingsvaartuigen het Kanaal
over gebracht.
Technische
gegevens: Waco CG-4A 'Hadrian'
Bemanning: 2, Spanwijdte: 25 m, Lengte 14 m,
Startgewicht: 3400 kg, Totaal gebouwd: 13.903
Een Jeep wordt in een Waco geduwd
17 september
1944, MARKET GARDEN
Waren er voor D-Day amper genoeg Waco zwevers, in september had IX Troop Carrier Command
de beschikking over 2160 Waco's. 17 September 1944 startten 588 Horsa's, 58 Hamilcars met
(tanks) en 4 CG-4A Hadrians om de Britse 1st Airborne Division nabij
Arnhem te brengen. De Amerikaanse inzet, de 82nd en 101st Airborne maakten
tijdens 'Market Garden' voornamelijk gebruik van de Waco.
Horsa's in de Hollandse klei
Rond Arnhem en Oosterbeek bleek het een verloren strijd. Na dagen van zware strijd
maken de hardnekkige tegenstand van de Duitse troepen dat de
geallieerde inspanningen voor niks zijn geweest. Van het Glider
Pilot Regiment sneuvelden in die omgeving 23 officieren en 124 onderofficieren,
31 officieren en 438 onderofficieren raken krijgsgevangen.
Deze groep mannen was verantwoordelijk voor het overvliegen
van 660 zwevers, met 4500 manschappen, 95 kanonnen en 544
jeeps of ander zwaar materieel. Een waarlijk enorme prestatie.
Tussen oktober 1944 en januari 1945 worden door C-47's verschillende
zwevers geborgen op een spectaculaire manier. Om opnieuw
ingezet te kunnen worden tijdens de oversteek van de Rijn in
Duitsland in maart 1945.
Hoe de Waco geborgen werd?:
ZIE DEZE KORTE FILM
(Vergeet niet na de film, de 'terug-knop' te gebruiken!)
24 maart
1945, Operation VARSITY
De laatste grote luchtlandingsoperatie, het oversteken van
de Rijn in Duitsland, was op 24 maart 1945. Het zou niet
alleen de grootste luchtlanding worden, ook de meest
succesvolle. In totaal namen 1572 transportvliegtuigen, 1326
zwevers en 899 escortejagers aan de operatie deel. Daarbij
waren er ook nog eens 2153 andere jachtvliegtuigen actief ter
verdediging van de oostelijke sector. Het Britse 6th Airborne en het
Amerikaanse 17th Airborne
Division waren de aangewezen divisies die deze dag per parachute
sprongen of per zwevers werden aangevoerd. Het 13th werd in reserve gehouden,
maar was niet
nodig, De Duitse troepen waren geheel overrompeld door de
kracht van de geallieerde aanval.
GA TERUG
|