Jan Flinterman
'Spitfire jachtvlieger'
Type de naam 'Jan Flinterman' in de zoekbrowser, en men vindt de meeste foto's over zijn na-oorlogse verleden, voornamelijk in racewagens,... Er zijn weinig foto's bekend van Jan Flinterman als oorlogsvlieger. Ook over zijn inspanningen tijdens de Tweede Wereldoorlog vindt men weinig terug op het 'world wide web'. Dankzij zijn boek, 'Jan Flinterman - Jachtvlieger' komen we veel te weten over zijn avonturen tussen 1940 en 1945. Al rept hij met geen woord over zijn bijnaam, 'Crazy Flin',...
Jan Flinterman in de Spitfire
Johannes Leonardus 'Jan' Flinterman werd geboren in Den Haag op 2 oktober 1919. Ergens rond zijn 16de en 17de verjaardag besloot hij zich bij de
Koninklijke Marine aan te sluiten, maar werd vanwege zijn slechte linkeroog afgewezen. Maar toch ging Flinterman in uniform, en was tijdens de Duitse inval in mei 1940 sergeant bij het Korps Motordienst. Na de capitulatie zat Flinterman met enkele collega's te duimen draaien in het KMD hoofdkwartier in Haarlem. Hier werd besloten niets af te wachten, maar te ontsnappen naar Engeland. Het beste vervoermiddel bleek de Pontiac van de commandant te zijn, die terstond 'geleend' werd op 12 mei 1940. Ondanks verschillende controleposten werd Hoek van Holland bereikt waar de mannen aan boord konden van de torpedobootjager H.M.S. Keith. Nog snel werd de Pontiac in de Nieuwe Waterweg geduwd, om te voorkomen dat deze in Duitse handen zou vallen (wellicht zou de commandant, volgens Flinterman, daar wel begrip voor hebben). Enkele minuten later koos de Keith het ruime sop. Hier werd nog een poging gedaan door een Dornier watervliegtuig twee parachute bommen op het schip te werpen, maar één viel te kort, en de tweede viel te ver voor het schip. De achterste ontplofte wel, maar richtte buiten een nat dek, geen schade aan. De Engelandvaarders werden in Dover van boord gezet.
H.M.S. Keith in betere tijden,...
Derie weken later zou het slecht aflopen met de H.M.S. Keith. Op 1 juni 1940, toen de torpedobootjager nabij Panne lag om de evacuatie te leiden, van Operation Dynamo bij Duinkerke met Rear Admiral Wake-Walker aan boord, werd het beschoten vanaf de kust, en later met bommen bestookt door Duitse Stuka's. Wake-Walker moest overstappen van het zinkende schip op de HM MTB102. Uiteindelijk zouden 36 man aan boord omkomen en zonk de H.M.S. Keith. Sommigen van de 130 overlevenden stapten over op de sleepboot St. Abbs, die later op de dag ook tot zinken werd gebracht waarbij zo'n 100 van de overlevenden alsnog omkwamen.
Jan Flinterman kwam terecht in een kamp bij Danygraig, nabij Portcawl aan de zuidkust van Wales. Er was een keuring waarbij Flinterman zijn vingers voor het rechteroog iets uiteen deed vanwege het slechte linkeroog. In Danygraig zag Flinterman dagelijks de Spifires hun kunsten vertonen, een jongensdroom, kon hij daar ook bij komen? Vervolgens werd Flinterman met zijn makkers overgebracht naar Congleton, ten zuiden van Manchester. Hier werd Flinterman instructeur bij de motorordonannsen en werd hun Engels steeds beter. Hier werd ook duidelijk dat Flinterman een voorliefde voor snelheid had. Na het met hoge snelheid in een auto aangehouden te zijn door de lokale politie, wendde Flinterman voor geen woord te snappen wat de twee politiemensen wilden,... "Let the bugger go, he does not speak a word of English",...
Terwijl Kerstmis 1940 voor de deur stond leerde Flinterman, via briefwissellingen die via een oom in Amerika liep, dat zijn meisje bij zijn ouders was ingetrokken. Nadat haar ouders naar Engeland waren ontkomen, was zij gebleven voor 'haar Jan'. Ze trachtte later via Frankrijk naar Engeland te komen, maar ontmoette een Franse vent en bleef daar, om uiteindelijk met hem te trouwen.
Manchester na het Duitse Kerst bombardement
Onwetende van deze toekomst was Kerstmis in Congleton dubbel feest toen vernomen werd dat de club Nederlanders naar Padgate zouden gaan, om RAF uniformen aan te trekken en een vliegeniers opleiding zouden starten. Tweede Kerstdag werd Manchester bestookt door Duitse bommenwerpers, terwijl Flinterman in de buurt daar was tijdens een theater bezoek. De volgende dag zagen ze pas de verwoestingen. Flinterman probeerde met anderen te zoeken naar overlevenden. Die ze tegenkwamen waren verward en radeloos. In een verwoest huis vond Flinterman twee doden wat hem danig schokte,... de realiteit van oorlog.
Tijdens de navigatie cursus in Cambridge, voorjaar 1941.
Linksvoor: Kees Eendenburg, de latere Squadron Leader No.322 Squadron (Eendenburg zou uiteindelijk een enorme snor kweken),
midden Jan Flinterman en rechts Eugene van der Togt
In Padgate bleek alleen de uniformuitgifte en een keuring plaats te vinden. De Nederlanders aldaar werden al snel naar Stratford-Upon-Avon overgebracht waar de schifting werd gemaakt, geschikt als vliegenier, of ongeschikt. Vier Nederlanders hadden zich hier verenigd, Jan Flinterman, Kees, Paul(tje) en Loeki. Vanwege de Shakespeare connectie (deze was geboren in Stradford-Upon-Avon) werd de club van vier Hollanders 'Richard III' genoemd. Na een basisopleiding aan de grond, werden de heren weer verplaatst, nu naar Cambridge. Hier werden geen spelletjes meer gepleegd, maar ernstige discipline en exercitie was hier hun deel en was het vooral theorie stampen geblazen. Ondanks alles (zoals dronken feestjes) slaagden de heren voor hun theorie, en vertrokken naar RAF Hatfield waar ze zich meldden op 25 mei 1941.
De reis van Flinterman tussen 12 mei, 1940 en oktober 1941
Vanaf het gras vliegveld van Hatfield werden de eerste vlieglessen ondernomen in Tiger Moth dubbeldekkers. Voor Flinterman was dit tevens zijn luchtdoop. Zijn instructeur was Fl.Lieutenant Greenland, die later in dienst trad als testvlieger bij De Havilland. Maar Flinterman had 'vliegerhandjes' en was, na zeven en een half uur met de instructeur, op 2 juni 1942 de eerste van zijn klas die solo mocht vliegen. Toch waren de Nederlanders in de ogen van de Engelse intructeurs niet gereed voor voor een verdere vliegopleiding, er moest harder gestudeerd worden. Uiteindelijk zouden alle Nederlanders slagen tijdens de examens (waarbij Flinterman in zijn boek schreef 'zonder te spieken!'). Nu waren de mannen gereed voor het grote werk, welke zou plaats vinden op Hullavington, bij het No.9 SFTS (Senior Flying Training School).
De Tiger Moth, het toestel werd solo gevlogen vanuit de achterste cockpit
Op 24 juli 1941 kwamen de Nederlandse vliegeniers in opleiding aan in Hullavington. De instructeur hier voor Flinterman was een veteraan met 5.500 uur minimaal aan vlieguren. Hier werd eerst getrained op de Miles Master. Dit was andere koek dan de 'Moth', de Master had een sterke Rolls-Royce motor en intrekbaar landinggestel en meer moderne zaken. Na twee en een half uur ging Flinterman solo op de Master. Maar bij dag was het een eitje, maar het nachtvliegen was niet aan Flinterman besteed. Daar deed hij langer over dan de andere studenten, maar uiteindelijk mocht hij daar ook solo voor gaan, al vindt hij zelf dat je niet in de nacht moet vliegen maar in je bed moet liggen,... Uiteindelijk was het dan zover, na zo'n vijf en tachtig les-uren, was het tijd geworden om in de Hawker Hurricane te gaan vliegen, een echt jachtvliegtuig!
De Miles Master was een stuk indrukwekkender dan de 'Moth'
De eerste solovluchten met de Hurricane werden gedaan vanaf het nabijgelegen Babdown, om enkele landingen te ondernemen op Hullavington, waarna terug werd gevlogen naar Babdown. Flinterman had geen problemen en was ongelooflijk trots hoe hij gevlogen had. De volgende dag werd 'zijn' Hurricane op z'n kop gezet door een piloot in opleiding uit Nieuw-Zeeland.
Ook Loeki, de kameraad van Flinterman, had een akkefietje, toen deze tijdens een landing op Babdown één van de landingspoten krom trok. Hij steeg weer op, waarna Loeki besloot op Hullavington te landen, en daar maakte hij een prima landing op één wiel waar iedereen jaloers op was.
Loeki Meijers
Ook Flinterman kreeg zijn deel. Onderweg naar Bicester in een Hurricane, weigerde het landinggestel uit te klappen. Na enkele pogingen kreeg Flinterman de opdracht voor een buiklanding. Deze werd keurig uitgevoerd, maar wel met de nodige hartkloppingen.
Het was niet de laatste buiklanding tijdens de opleiding. De instructeur vroeg Flinterman een Harvard over te brengen naar Babdown, zo'n 20km van Hullavington gelegen. Zonder een veiligheidsronde voor de landing uit te voeren, meende Flinterman de landing snel uit te voeren in verband met binnendrijvende bewolking. Ondanks de waarschuwginglampjes en een geluidsignaal dat het landinggestel niet uit gezet was, zette Flinterman de Harvard keurig op zijn buik in het gras. Nadat de motor was afgeslagen door de versplinterde propeller, ontdekte Flinterman de waarschuwingen in de cockpit. De straf die volgde was een uitstel tot benoeming officier. Op 10 oktober 1941 werden de 'wings' uitgereikt, en kreeg Flinterman zijn sergeant strepen terwijl anderen met de Pilot Officer strepen rondliepen. Op 21 oktober werd de training voortgezet op RAF Hawarden bij het No.57 O.T.U. (Operational Training Unit) voor de introductie op de Spitfire,...
Hurricane Mk.I, P2617, ooit een trainer op Hullavington, is bewaard gebleven
en staat in de tentoonstelling van RAF Museum, in Hendon
Om de 'wings' te vieren schafte Flinterman zich een Austin 7 auto aan, een oud karretje uit 1928. Met dit vehikel ging de groep samen gevouwen naar de lokale pubs. Na weer training op de Miles Master mochten de heren dan in de roemruchte Spitfire. Niet de dure nieuwe kisten, maar oude Mk I's. Instructeur Flight-Lieutenant Day DFC*, een veteraan die in de Battle of Britain had gevochten, nam Flinterman mee in de Master waarna deze enkele uren solo mocht in de Master. De volgende dag dan eindelijk in de Spitfire, maar vanwege het vliegen met de Hurricane, was Flinterman reeds gewend aan een stevige jager, en hij was dan ook niet echt onder de indruk. En zo werd er hard geoefend.
Spitfire Mk I's van de No.57 O.T.U. (Operational Training Unit)
(afbeelding voor een bouwdoos door Carlos Alonso)
Op 23 november 1941 leidde Flinterman een formatie van drie Spitfires om een gesimuleerde aanval uit te voeren waarbij de filmcamera in de vleugel de prestaties noteerde. In de formatie vlogen een Nieuw-Zeelander en een Tsjech mee. De Tsjech sprak slecht Engels en wilde een bepaalde aanvals manoeuvre uitvoeren welke Flinterman als beginnende vliegers niet wilde, maar de Tsjech deed het toch, met desastreuze gevolgen. De manoeuvre pakte geheel verkeerd uit. De Tsjech schatte het verkeerd in, en klapte op een hoogte van 500 meter tegen de Spitfire van Flinterman, die daardoor naar links werd gedrukt tegen de Spitfire van de Nieuw-Zeelander. De linkervleugel van Flinterman drong in de cockpit en zijn propeller sloeg aan stukken en samen vielen ze naar de Aarde. De Tsjech maakte zich uit de voeten. Terwijl Flinterman zich gereed maakte te springen, brak de Spitfire van de Nieuw-Zeelander uiteen en vielen de gekoppelde toestellen van elkaar weg. Gelukkig kon Flinterman zich redden met de parachute, maar de Nieuw-Zeelander was op slag gedood. De Tsjech had laconiek terug op de basis medegedeeld dat de andere twee vliegers waren omgekomen,... Flinterman zou later schrijven, 'die Slaven zijn bijzondere lieden,..'
Op 6 januari 1942 kreeg Flinterman de opdracht om zich te melden bij het No.222 Squadron op North-Weald nabij Londen. De Austin werd ingeruild voor een motorfiets met zijspan. Hiermee werd in het donker de tocht aangevangen. Helaas viel de verlichting ervan uit en zag een bus chauffeur de motor niet. Flinterman sprong eraf en redde zijn vege lijf. Gelukkig viel de schade aan de motorfiets mee, en na een reparatie kon de tocht worden voortgezet. Op North-Weald was ook George Beurling, een piloot die later de bijnaam 'Screwball Beurling' zou krijgen. Hij had samen met Flinterman in de opleiding gezeten en was ingedeeld bij het RCAF No.402. Het derde squadron van de North-Weald Wing was het No.121 'Eagle' Squadron waar Amerikanen in vlogen. Bij het No.222 Squadron zat van alles aan vliegers, niet alleen Nederlanders ook, Tsjechen, Nieuw-Zeelanders, Britten, Schotten en Amerikanen. Op 8 febrauri 1942 vloog Flinterman zijn eerste missie, een vlucht naar een konvooi bij Clacton-on-Sea. De eerste onderschepping van een 'vijandelijk' toestel bleek een Avro Anson te zijn, die ongehinderd zijn weg mocht vervolgen.
Een piloot van het No.222 Squadron wordt geholpen door grondpersoneel
Onderwijl was RAF Fighter Command druk doende met het offensief tegen de Duitsers in Noordwest-Frankrijk. Bij slecht zicht of bewolking werden met enkele jagers 'Rhubarb' missies gevlogen. Met helder weer, onder de naam 'Circus' gingen meerdere squadrons met jagers, en soms bommenwerpers, op zoek naar Duitse opositie. De eerste offensieve patrouille waar Flinterman voor werd geselecteerd was voor 'Circus 116'. Het was een escortevlucht voor een squadron Boston bommenwerpers, welke als doel het spoorwegcomplex van Commines had. De missie is er één zonder dat Flinterman een Duitse jager gezien had, en de enige schrik was het feit dat de motor tot tweemaal sputterde en zelfs een keer afsloeg. Er waren wel schermutselingen geweest tussen andere vliegers, waarbij Bob van der Stok een Duitse jager neerschoot. Op 25 maart 1942 werd een 'Fighter Sweep' door Wing uitgevoerd, maar nu werd er nergens een Duits jager gezien. Tijdens de landing ging het mis, met rugwind kwam Flinterman te snel binnen en zag plots voor zich zijn 'leader' op zijn neus staan. Doorstarten ging niet meer, dus trok Flinterman zijn landinggestel in, weer een buiklanding met schade aan de Spitfire. De volgende dag tijdens een strakke viermans landing, raakte Flinterman een gat in de baan, en stond vervolgens op zijn neus,... April 1942 werden missies gevlogen, maar weinig schokkends. Zo leek het, tot 14 april, Flinterman werd tijdens de missie naar Cape Griz Nes onder vuur genomen door twee Fw 190's. Flinterman trok de Spitfire zo steil omhoog dat de snelheid wegviel. Een Focke Wulf schoot voorlangs waarop Flinterman zijn boordwapens vuurde, maar geen treffer plaatste. De Spitfire viel vervolgens in een spin naar beneden, maar deze wist hij af te vangen. Met weinig brandstof landde hij op RAF Hawkinge. Na bijtanken keerde hij terug naar North-Weald, waar Flinterman reeds als vermist was genoteerd. Op 24 april werd een missie gevlogen naar Nederland, met Bostons die Vlissingen als doel hadden. Op de terugweg kwamen hen nog twee Fw 190's verrassen zonder schade te maken. Volgens de beschrijving door Flinterman, 'gele neus en gele staart', zouden dit jagers van het Jagdgeschwader 2 (JG 2) of van 26 (JG 26) kunnen zijn geweest,...
Een Fw 190 van JG 26
Na april werd Flinterman een 'number 1' en kreeg zijn eigen Spitfire Mk V. In deze periode werden de cockpitkappen met de vlakke zijkanten vervangen door de zogenaamde 'balloon hood' (door Flinterman 'bubble' genoemd, maar deze kwamen op latere Spitfires met lage rug). Flinterman schilderde op zijn Spitfire een oranje driehoek met de kreet 'Zet 'm Op!', een oude strijdkreet uit de Nederlandse jachtvliegerij. Maar hij zou maar kort een 'number 1' zijn want Flinterman vertrok in juni 1942 naar het Schotse RAF Annan waar hij instructeur werd bij de No.55 Operational Trainings Unit (in zijn boek abusievelijk 59 O.T.U. genoemd). In Schotland zou Flinterman zijn toekomstige bruid, Marianne, vinden. En zo zat Flinterman nu achterin, hoog te paard met voor hem de leerling in een Miles Master. Op 31 augustus moest Flinterman naar Londen komen, als onderdeel van een delegatie om Koningin Wilhelmina te feliciteren met haar verjaardag.
Een Hurricane van de No.55 Operational Trainings Unit
Op Annan ging het trainen verder, en vlogen de leerlingen op de Hurricane nachtvluchten en schijngevechten. Op één zo'n dag had Flinterman twee leerlingen omhoog gestuurd voor een schijngevecht. Hierbij maakte een vlieger een kapitale fout toen hij met te hoge duiksnelheid zo hard aan de stick had getrokken dat het toestel in een zogenaamde high-speed-stall kwam en neerstortte en de piloot omkwam, het schokte Flinterman enorm, welke het geheel vanaf de grond had gadegeslagen. Flinterman kon trouwens een nieuw toestel in zijn logboek bijschrijven, een De Havilland Dominie, een dubbeldekker. Op een dag, toen de testvlieger met verlof was, werd Flinterman gevraagd de gerepareerde kisten en die in onderhoud waren geweest in te vliegen. Zo klom Flinterman in een Hurricane tot 3000 voet toen de motor ermee ophield. Zijn eerste vlucht in een zweefvliegtuig eindigde op een grasveldje. Het bleek dat er veel water in de brandstof zat.
Wing Commander 'Sailor' Malan in een Spitfire Mk IX
Eind november 1942 vertrok Flinterman naar de Central Gunnery School in Sutton Bridge. Hier was de toen al beroemde Wing Commander 'Sailor' Malan de commandant, die 32 vijandelijke vliegtuigen op zijn naam had. Hij gaf soms les en dan alleen les in zijn tactiek, en niet anders en dulde geen tegenspraak. Hier trainden jachtvliegers hoe ze het beste vijandelijke toestellen moesten aanvallen, en bommenwerper schutters kregen les in het neerschieten van vijandelijke jagers. Jachtvliegers waren uiteraard veel behendiger, want zij konden hun vliegtuig uit alle hoeken laten manoeuvreren terwijl boordschutters vast zaten in hun rondraaiende koepel. Vanaf Sutton Bridge werden ook gronddoel beschietingen geoefend. Flinterman ging ook eens mee op een vlucht in een Wellington bommenweper om te ervaren hoe het van de andere kant werd ervaren als jagers aan vallen. Hij zat in de kleine koepel in de neus, en vond het afschuwelijk dat hij niet de controle had over het toestel. Op de terugweg ging Flinterman naar achteren om daar in de staartkoepel te kruipen. Hier zit hij eerste rang als Spitfires van achteren 'aanvallen', maar ook de misselijk makende ervaring van het heftige manoeuvreren van de Wellington om de jagers te ontwijken. Tijdens een oefening in de oude Spitfires Mk II werd via de radio de medeling gedaan dat een Junkers Ju 88 nabij de kustlijn bij Kingslynn vloog. Flinterman en zijn 'number 1' stoven gelijk die kant op, maar van de Ju 88 was geen spoor meer te vinden. Trouwens, ze hadden hem alleen maar kunnen filmen, want er zat geen munitie in de machinegeweren,...
De reis van Flinterman tussen januari 1941 en juni 1943
In januari 1943 werd met Hurricanes geoefend om tanks te bestoken met 'bommen', zakjes met aluminiumpoeder werden hiervoor gebruikt. het einge dat Flinterman wist te raken was een Brigade generaal die dit wel eens wilde 'waarnemen'. Latere 'bombardementen' werden beter uitgevoerd.
Voor deel twee over Jan Flinterman KLIK HIERONDER
| | | |