De geboorte van een
klassieker
In 1935 benaderde American Airlines directeur, C.R.Smith,
Douglas om een vliegtuig te bouwen dat de concurrentie, die
met de Boeing 247 en de DC-2 vlogen, de loef af te steken.
Fred Stineman komt met een verbeterde en grotere DC-2, en
noemt deze de Douglas Sleeper Transport (DST). Oorspronkelijk
ontworpen om plaats te bieden aan 14 slaapplaatsen bleek de
optie met 21 zitplaatsen realistischer en rendabeler. Twee
Wright Cyclone van 900 pk konden twee keer het gewicht van een
lading trekken ten opzichte van de DC-2. Op 17 december 1935,
exact 32 jaar na de eerste vlucht van de gebroeders Wright,
maakte de eerste Douglas Sleeper Transport (X14988) haar eerste
vlucht vanaf Clover Field, Santa Monica in California.
Een Douglas
Sleeper Transport in dienst bij American
Airlines
Op 11 juli 1936 kwam het toestel als vlaggenschip ('Flagship Skysleeper') in dienst
van American Airlines. Maar of men een lekkere nachtrust had in het bonkige en lawaaige toestel is maar de vraag. Er zijn dan ook al meer versies van het
toestel te krijgen, zoals de 'Dayplane' voor 24 passagiers en
de luxe uitvoering, de 'Skylounge', voor 16 passagiers. Het
toestel draagt nu als officiele naam Douglas Commercial, 3rd
Model, kortweg: DC-3.
Ontbijt in bed, na een 'goed nachtrust' in een DST
Het succes is onmiddellijk duidelijk en de orders stroomden
bij Douglas binnen. Eind 1939 vlogen er alleen al in de
Verenigde Staten zeven maatschappijen met de DC-3. De eerste
buitenlandse klant is de Nederlandse maatschappij KLM en
anderen staan in de rij om ook het toestel aan te schaffen.
De Nederlandse KLM machines kregen een registratie waarvan de laatste letter gebruikt werd
om een vogelnaam aan de DC-3 te geven, bijvoorbeeld PH-ALI 'Ibis'.
Japan sloot een licentie-overeenkomst waarna op 30 september
1938 de eerste Japanse DC-3 van de productielijn rolde. De
Sovjetunie kocht 18 DC-3's en bouwde het toestel op grote
schaal in licentie voor Aeroflot en de strijdkrachten (eerst als PS-84 en
later als Lisunov Li-2). Ook Fokker bouwde in licentie 13
DC-3's en waren waarschijnlijk aan een 14de bezig, toen in mei 1045 de Duitsers
Nederland binnen vielen.
DC-3 PH-ALI, Ibis van de KLM werd
op 1 juni 1943 neergeschoten
in de Golf van Biscaje door een Duits vliegtuig
De Tweede
Wereldoorlog
Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt confisqueren de nazi's
de DC-3's uit de onder de voet gelopen landen, waarna die gaan
vliegen in dienst van de Deutsche Lufthansa. Zo werden vijf KLM machines 'overgenomen' door de
Lufthansa, de PH-ALH 'Hop', PH-ALV 'Valk', PH-ASK 'Kemphaan', PH-ASM 'Mees', en de PH-ASR 'Roek'. Ook de Italianen
confisqueren op hun beurt DC-3's, waaronder een Belgische, de OO-AUH, welke in Algerije werd buitgemaakt.
In Italiaanse dienst kreeg het toestel de registratie I-EMOS, MM.60520. Als de Duitse Lufthanse DC-3 D-ABBF
verliezen, nemen die de Italiaanse I-EMOS over (het toestel valt later in handen van de RAF en werd gesloopt).
De Tsjechische DC-3, OK-AIF ging na
24 augustus 1939 vliegen voor de Lufthansa
In de Verenigde Staten groeide het Air Transport Command uit
tot een grote organisatie. De luchtvloot bestond op dat moment
voor het grootste deel uit geleasde toestellen van
verschillende maatschappijen. Maar in 1940 werd een order
geplaatst voor maar liefst 545 DC-3's die als transporter
zouden worden uitgerust. Het toestel kreeg een verstevigde
cabinevloer en staart. Ook werd er een grotere vrachtdeur
geplaatst.
Een Jeep wordt een C-47 ingeduwd in juni 1945 voor vertrek naar Normandië
Uitgerust met de Pratt & Whitney R-1830-92 van
1200 pk kreeg deze nieuwe vrachtuitvoering de aanduiding; C-47 'Skytrain',
met als bijnaam 'Gooney Bird'. Alle verstevigingen hadden
wel tot een gewichttoename geleid van 2000 kg. Het toestel had een gewicht gekregen van
13.290 kg. Eind 1941 werd de order uitgebreid tot nog eens 70
extra C-47's en 100 C-53's (de passagiersversie van het
Amerikaanse leger).
Twee bewaard gebleven C-47's geven een demonstratie
(Foto: https://theaviationist.com)
Uit de nieuwe fabriek te Long Beach rolden 953 C-47's voor
er van het 12 volt systeem overgestapt werd op het 24 volt
systeem. Deze toestellen kregen de toevoeging 'A', de C-47A.
In Long Beach werden 2832 C-47A's gebouwd. In Tulsa Oklahoma
werdt ook een nieuwe fabriek opgestart die 2099 C-47A's
produceerde. Een derde versie werd uitgerust met de R-1930-90
of Dash-90B motoren. Dit type werd speciaal ontworpen om op
grotere hoogte te kunnen opereren, zodat de C-47 over de
zogenaamde 'Hump' kon vliegen, China-Burma-India. Long Beach
bouwde 300 C-47B's en Tulsa leverde 2808, plus nog eens 133
TC-47B Trainers.
Een C-47 van de 75th Troop Carrier Squadron neemt paratroopers aan boord
In 1942 werd het Troop Carrier Command gevormd voor het
vervoeren van parachutisten en het verslepen van
zweefvliegtuigen. Tijdens de eerste grote airborne operatie,
de invasie van Sicilië op 10 juli 1943, werden de C-47's
ingezet. Samen met nog enkele ander typen vervoerders werpen
ze 4381 parachutisten af. Over Normandië in juni 1944 brachten
de C-47's in de eerste 50 uur meer dan 50.000 para's over en
versleepten enorme aantallen zwevers.
Grootste verschil tussen de C-47 en de C-53
is de toegangsdeur achterin
De C-53, 'Skytrooper' kwam
voort uit de C-47 en is een speciale
variant welke geheel is ingericht om militair personeel te vervoeren.
In de C-53 ontbrak de versterkte vloer, de dubbele vrachtdeur en de hijsinstallatie.
vanwege dat het slechts één taak had, en niet de multi inzetbaarheid van de C-47, werden er
ook maar 380 van gebouwd. In de eerste 221 C-53's waren 28 metalen stoelen geplaatst zoals in een
commerciele verkeersvliegtuig. De laatste 159 C-53's, de als C-53D aangeduide versie, had,
net als bij de C-47 28 zittingen voor troopers tegen de zijwanden aan.
Een RAF Dakota Mk III (C-47A) van het No.267 Pegasus Squadron in 1945
Bij de Britse RAF kwamen 1895 C-47's in dienst onder de naam 'Dakota'. De eerste Dakota's kwamen bij het No.31 Squadron terecht en opereerden aan het Burmese front. In totaal werden 25 squadrons uitgerust met uiteen lopende versies van Dakota's. De standaard C-47 werd de Dakota Mk I, de Dakota Mk II is de C-53 uitvoering, de Dakota Mk III is de C-47A en de C-47B werd de Dakota IV genoemd.
Britse paratroopers hebben het volste vertrouwen in hun Dakota
Gevorderde commerciële DC-3's werden ingericht als transport vliegtuig voor hoge Geallieerde officieren. Deze
kregen registraties van C-48 t/m C-52 om de typen te kunnen
onderscheiden. Sommige typen werden voorzien van de Wasp,
anderen met de Cyclone motoren, de één had veertien stoelen de
andere 14 bedden, of onderling variërende gewichtsbeperkingen.
Een luxe VIP-uitvoering met 28 zitplaatsen werd
in Tulsa gebouwd als de C-117. Van de bestelde 131 werden er
17 geleverd. Door de capitulatie van Japan werd de rest
geannuleerd.
De cockpit van de
C-47 is nagenoeg indentiek aan de DC-3 (hierboven)
Na de oorlog verdwenen talloze C-47 Skytrains en C-53
Skytroopers naar civiele gebruikers overal ter wereld. Op 1
juni 1948 werd de Militairy Air Transport Service (MATS)
opgericht en vlogen met een vloot van 248 C-47's in
verschillende uitvoeringen.
Op 24 juni 1948 besluit de Soviet bezetting van Berlijn de aanvoer van goederen door de Westerse
geallieerden te verhinderen, door de treinen en het kanaalverkeer te blokkeren. De bedoeling is dat
de Soviet bezetting het alleen recht krijgt op transport naar Berlijn, zodat de hele wereld kan zien welke
supermacht de Soviet-Unie wel niet is.
C-47's worden gelost tijdens de 'Berlin Airlift'
Als Berlijn voor de geallieerden alleen nog via een
luchtbrug is te bevoorraden zet de MATS 105 C-47's in. Tijdens
deze 'Berlin Airlift' werd een onbedoeld record gevestigd.
Volgens de beladingpapieren was er aluminium beplating aan
boord voor het vliegveld Tegel. Maar de piloot had enorme
moeite om de C-47 de lucht in te krijgen. Kreunend tegen de
overtreksnelheid aan wist hij het toestel naar Berlijn te
brengen. Als hij daar zijn
ware lading ziet, geen aluminium maar ijzeren platen,
is zijn reactie hier niet voor herhaling vatbaar. Werd normaal een
lading gevlogen tussen de 3500 kg tot 4500 kg, deze C-47 was
geladen met een gewicht van 6500 kg!
Op 12 mei 1948 moet de Soviet bezetting met gezichtverlies haar blokkade opheffen als blijkt dat er via de
lucht meer goederen aangevoerd kunnen worden dan via rails of per boot!
Specificaties: C-47
Skytrain
Motoren: Pratt & Whitney
R-1830-92 Twin Wasp (14 cilinders, 1200 pk)
Prestaties: Max. snelh. 365 km/u op 2285
m hoogte. Plafond 7315 m. Bereik 2575 km
Gewichten: Leeg 8256 kg. Maximaal
startgewicht 11.794 kg
Afmetingen: Spanwijdte 29.11 m. Lengte
19.43 m. Hoogte 5.18 m.
Lading:
3629 kg tot 4536 kg aan militaire lading (afhankelijk van de
variant)
Voor het vervolg over de C-47
en enkele
opmerkelijke verhalen, klik hieronder