Op de vorige pagina's kwam het met enige regelmaat al voorbij, de bewaard gebleven B-25's. Minder dan 1% van alle gebouwde Mitchells, 9889 stuks, zijn bewaard gebleven. Nadat de atoombommen op Japan waren gegooid, werd in augustus 1945 direct gestopt met het produceren van de B-25 en waren er 9816 afgeleverd. De 72 B-25J's die net gebouwd waren en nog niet geleverd, werden opgeslagen of gesloopt en omgesmolten. De wereldwijd verspreide Mitchells werden met het einde van de oorlog vaak ter plekke achtergelaten en gesloopt. Sommigen vlogen terug naar Amerika om opgeslagen te worden en werden uiteindelijk ook omgesmoten. Ook werden B-25's overgenomen door naties om hun luchtmacht weer op te bouwen (zoals we later zullen zien, ook Nederland bleef bij de Marine Luchtvaart Dienst nog lange tijd vliegen met de tweemotorige bommenwerper). Maar na de oorlog bleven toch ook verschillende B-25's luchtwaardig in de Verenigde Staten en aangepast als trainers, zoals de TB-25J, waar 600 van werden aangepast voor de USAF. Begin jaren zestig werden de laatste Mitchells uit het Amerikaanse arsenaal gehaald.

Mede dankzij de filmindustrie kunnen we nog steeds genieten van deze oude vliegtuigen vol historie. We mogen ons gelukkig prijzen met films als ‘Tora, Tora, Tora’ en ‘Battle of Britain’ want dat waren de impulsen om mensen enthousiast te maken om historische toestellen voor het nageslacht te bewaren, het liefst luchtwaardig.

Maar niet alleen de filmindustrie is verantwoordelijk voor de grote populatie aan B-25's. Veel B-25 bommenwerpers kregen na de oorlog een nieuwe taak als bommenwerper, maar dan om bosbranden te blussen, de zogenaamde 'Airtankers'. Ook werden verschillende B-25's aangepast om als sproeivliegtuig gebruikt te worden. In grote tanks onder de vleugels, of bommenruim werd de pesticide opgeslagen die via leidingen onder de vleugels werd uitgespoten. Maar milieuoverwegingen dwongen het verspreiden van de pesticiden drastisch terug te dringen, en daarmee was ook het werk voor deze B-25’s bezegeld.

Eind jaren vijftig werden grote aantallen B-25 bommenwerpers aangepast om als 'Airtanker' dienst te gaan doen. Hiertoe werd in het bommenruim 3800 liter tanks geïnstalleerd (of in een bak onder de romp). Eén van deze B-25 Airtankers is hierboven te zien, de B-25J-25-NC, 44-30733 '8Z', die met de civiele registratie N9088Z gestationeerd was in Alaska. Op 27 juni 1969 vielen tijdens de vlucht beide motoren uit en maakte de plioot, Herm Gallaher, een buiklanding op een zandbank in de rivier Tanana. Alle inzittenden kwamen met de schrik vrij. Maar de schade was zo groot dat het geen nut had de bommenwerper te bergen. Wel werden de motoren, wielen en andere bruikbare onderdelen verwijderd. In juni 2013 werd 44-30733 geborgen door Warbirds of Glory Museum en wordt gerestaureerd tot vliegwaardig met de kentekens van de 340th Bomb Group, 488th Squadron. Het draagt de toepasselijke naam 'Sandbar Mitchell'.

Maar na vier kort opeen volgende crashes in de jaren 60 van de vorige eeuw, werden de B-25’s terug getrokken uit de US Forest Service. Veel van deze kisten gingen vervolgens naar Canada waar ze onder meer terecht kwamen bij G&M Aircraft in St. Albert, Alberta, waar ze dienst deden tot 1992! Ongeveer 15 B-25's zijn nog steeds luchtwaardig die afkomstig zijn uit de bosbrand service, terwijl er zes stuks in een tentoonstelling staan.

Een zeer fraai voorbeeld van het restaureren van een voormalige Airtanker, is de B-25J-5-NC 43-28059. Eind jaren 50 was deze B-25 uitgerust met een blustank van 1000 gallons (3785 liter). Tot 1970 stond de B-25, met het civiele nummer N9857C, als 'Tanker 4' op Anchorage, Alaska. Na wat omzwervingen kwam 43-28059 in september 1980 in handen van Holden Aviation Services, Lamont, Alberta, in Canada waar het geregistreerd werd als C-GTTM. In mei 1981 verhuisde de B-25 naar Aero Trader, Borrego Springs, California met de Amerikaanse registratie N26795. Op 11 augustus 1983 kwam het toestel in handen van Kermit Weeks, eigenaar van Fantasy of Flight, Polk City, Florida wederom met een nieuwe registratie, N1943J. Op 17 juni 2000 werd het certificaat van luchtwaardig afgegeven aan N1943J. Het toestel is prachtig gerestaureerd en draagt de 'Apache Princess'.

Er zijn wereldwijd zo'n 250 B-25 bommenwerpers bewaard gebleven, waaronder ook die als delen genoteerd staan. Hiervan zijn meer dan 100 voor het publiek te bewonderen. Omdat van de B-25J het meest geproduceerde type was (4390 stuks), zijn er wereldwijd van deze variant het meest te vinden (226).

In de Verenigde Staten zijn 43 B-25 bommenwerpers vliegwaardig (2021), te beginnen met de vierde van de productielijn, B-25 40-2168 'Miss Hap', 2 X B-25D’s, 2 X B-25H's, 37 X B-25-J's en 1 PBJ-1J (marine versie). Vanuit Oostenrijk vliegt de bekende B-25J, 44-86893 ‘Red Bull’ rond. Canada heeft ook 1 vliegwaardige B-25J, de 45-8883 ’Hot Gen!’ (de voormalige ’Grumpy’). In Argentinië is men ook al jaren bezig een B-25J, de 44-31173, luchtwaardig te krijgen.

Ook Nederland mag zich gelukkig prijzen dat er drie B-25 bommenwerpers in dit land vertoeven. Een groep enthousiastelingen weet daarvan zelfs een B-25J, de 44-29507 'Sarinah' in de lucht te houden (meer daarover op de volgende pagina).

Het Alberta Aviation Museum, Edmonton, Canada kreeg in 2001 de restanten van B-25J, 44-30791. Het kwam in dienst bij de RCAF als '5273' in augustus 1953 waar het werd ondergebracht bij No.2 Air Navigation School in Winnipeg. Na 'pensioenering' in 1962 werd 44-30791 gekocht door de familie Harrold die bommenwerpers geschikt maakten voor bosbrandbestijding. In 10 jaar tijd restaureerden vrijwilligers B-25J, 44-30791 tot een prachtig 'B-25D Mitchell II' in de markeringen van 418 (City of Edmonton Squadron) 'FW251' met de naam 'Daisy Mae'.

Van maar weinig B-25 bommenwerpers die bewaard zijn gebleven is de volledige geschiedenis bekend, van wat hun carrière is geweest. De meeste luchtwaardige B-25’s die bewaard zijn gebleven hebben geen actieve dienst gedaan in de Tweede Wereldoorlog maar dragen wel herkenningstekens van eenheden waar ze nooit in gediend hebben. Vaak uitgedost met hele fraaie nose-art, omdat de eigenaar dat het meest sprekende vindt. Maar er zijn enkele uitzonderingen. Veel statische (museale) kisten zijn gerestaureerd naar hun oorspronkelijke ‘kleuren’.

Eén van de bekendste vliegwaardige Mitchells waar de geschiedenis wel van bekend is, is B-25J-10-NC, 43-35972 ’Maid in the Shade’. Dit toestel vloog als ‘Battle 18’ bij de 319th Bomb Group, 437th Squadron vanaf Serraggia Airbase,op het eiland Corsica. Ze vloog 15 missies over Italië tussen 4 november en 31 december 1944. Na terugkeer in de VS werd het na een tijdelijk opslag omgebouwd tot een TB-25N in 1955 om vervolgens in 1960 aangepast te worden tot pesticidensproeier, wat ze tot half jaren zestig deed. In oktober 1981 werd de 43-35972 aan de Confederate Air Force (het huidige Commemorative Air Force) geschonken. Hier vliegt ze nu, bij de Arizona Wing, in haar oorspronkelijke kleuren.

Naast dat er een goed gepreserveerde vloot aan B-25 toestellen is te vinden in de wereld, zo worden er ook nog steeds wrakken teruggevonden in de jungles van Azië, of op andere bijna onbereikbare plekken. Ook 'duikt' er soms één op uit het water. Een pracht van exemplaar van een B-25C werd in 2005 in Lake Murray, South Carolina, ontdekt en op het droge gebracht.

De B-25C, 41-12634, behoorde tot de groep van ‘back-up’ voor de Doolittle Raid op Japan. Terwijl de officieel aangewezen groep vertrok naar Californië voor hun missie naar Japan, bleven anderen achter en gingen verder met hun training vanaf Lexington County Army Air Base, Columbia. Over Lake Murray werd het laag over het water geoefend. Er zijn tijdens deze trainingen minstens 5 B-25 bommenwerpers in het meer ‘geland’. Drie werden direct geborgen, een andere later, en pas in 2005 de laatste. Dit toestel was op 4 april 1943 vertrokken voor haar laatste vlucht en zonk na de buiklanding op het water naar een diepte van 50 meter. De bemanning kwam met de schrik vrij, maar de bommenwerper lag te diep voor berging op dat moment.

Wordt het wrak van Lake Murray gelaten zoals hij gevonden is, en als zodanig in een tentoonstelling bewaard, het mooist zijn toch die kisten die fraai gerestaureerd te bezoeken zijn. Het mooist zijn de vliegwaardige B-25's, maar met slechts zo'n 50 stuks in de wereld, zal menigeen dit weinig meemaken. Maar veel luchtvaartmusea hebben een statische kist te bewonderen. Vaak staan deze lekker warm en droog binnen, maar ook kan men ze vinden in de buitenlucht, zoals hierboven is afgebeeld, die in de tentoonstelling staat van Lackland Air Force Base, Texas.

Staan sommige B-25’s in weer in wind, anderen worden op een gegeven moment naar binnen gehaald. Een goed voorbeeld is de B-25J, 43-27712 van het Pima Air & Space Museum, bij Tuscon, Arizona. Ondanks de perfecte condities buiten, een droge woestijnlucht, werd ze toch onder dak gezet. Stuivend woestijnzand heeft op den duur toch invloed op de kisten die buiten staan. De B-25J van Pima draagt de naam ‘Spirit of Al Penn’, ter herinnering aan een trouwe vrijwilliger die om het leven kwam bij een verkeersongeval toen hij onderweg was naar het museum.

In de jaren negentig van de vorige eeuw kwamen we langs Reese Air Force Base, en daar op een enorme constructie stond een B-25. Dit bleek de B-25J, 44-86880 te zijn. Met opgetrokken landinggestel en dichte neus nam ik enkele foto’s in het ondergaande licht. Tegenwoordig staat deze B-25J in het Pacific War Museum in Fredericksburg, Texas.

In het Pacific War Museum heeft de B-25J, 44-86880 een metamorfose ondergaan. De Mitchell heeft weer een 'glazen' neus en is dramatisch opgesteld op een zogenaamd vliegdek van de USS Hornet, gereed om deel te nemen aan de beroemde Doolittle Raid op Japan.