U kunt mij ook mailen

Onderstaande tour neemt u mee langs een interessante route. Komende vanuit Bastogne rijdt men eerst naar het 'Bastogne War Museum' (mocht u dit nog niet bezocht hebben) bij het Mémorial du Mardasson. Vanaf de parkeerplaats is het links terug naar Bastogne, maar om deze tour te ondernemen, ga rechtsaf, richting Bizory.

Deze koepel van een Sherman tank met een 76mm kanon staat vlak bij de bocht
die naar het Mémorial du Mardasson leidt
(Let op het 88mm gat in de zijkant)

U gaat rechtsaf vanaf de parkeerplaats. Via een smalle weg rijden we eerst noordwaarts richting Bizory en Foy. Vervolgens gaan via Noville naar La Roche-en-Ardenne om via allerlei dorpjes uiteindelijk aan te komen in St.Vith. Soms zijn in deze plaatsen geen sporen (meer) te vinden van de strijd die hier zo'n 80 jaar geleden woedde. Maar probeer niet te vergeten hoeveel bloed hier verspild is terwijl u geniet van een prachtige omgeving.

Neem de weg richting Bizory. Hier gaat u linksaf richting Foy maar ga eerst direct daarop rechtsaf (volg de borden) naar ‘The Peace Woods’ (Bois de la Paix). Dit bos werd aangelegd in 1994, bij de 50 jarige herdenking van het Ardennen Offensief. Iedere veteraan die terugkeert naar Bastogne krijgt een boompje met zijn naam eraan verbonden. Vanuit de lucht is te zien dat de bomen hier in de vorm van het embleem van UNICEF zijn geplant.

Vervolg de route, keer vanaf het Bois de la Paix terug naar de weg die naar Foy leidt. Een kilometer verder verschijnt aan uw linkerhand het monument voor het 506th PIR, Easy Company van de 101st Airborne Division. Deze eenheid, wereldberoemd gemaakt door de TV-serie 'Band of Brothers', vocht in deze omgeving. Het is jammer dat alleen zij genoemd worden op het monument, want er vochten zoveel meer onderdelen, dan alleen Easy, van 506th in dit gebied. Het monument is er mede gekomen door Tom Hanks, Home Box Office (de tv zender-producent) en de Jeep Corporation uit Detroit.

Nadat Bastogne ontzet was op 26 december maar nog lang niet veilig, werden er al plannen gemaakt om uit te breken naar het noorden. Op 3 januari 1945 zat de 101st Airborne Division ten zuiden en oosten van Foy, enkele kilometers ten noorden van Bastogne. Foy was omcirkeld in een U vorm waarvan op 3 januari de rechterflank was ingenomen en tot 9 januari werden de bossen, Le Bois Jacques, rond Foy verder gezuiverd en de linkerflank ingenomen. In deze bossen zijn talrijke sporen van de schuttersputten terug te vinden. Veel schuttersputten werden bij herhaling 'onderzocht' door verzamelaars en ook her-uitgegraven door 'reenactors'. Sinds 2021 zijn er hekken rond dit deel van het bos neergezet. Als u het Bastogne War Museum, bij het Mémorial du Mardasson, bezoekt kunt u daar een ticket ontvangen om het bos te bezoeken.

Op 13 januari zou het 2nd Battalion van het 506th PIR, Easy Company vanuit het zuiden een rechtstreekse aanval ondernemen op Foy. Foy was niet het eigenlijke doel, dat was Noville. De frustratie van weken in de verdediging uitte zich in de vastberaden aanval op Foy.

Ondanks een stroeve aanloop door een voorzichtige officier werd Foy vlot ingenomen. De Duitsers vochten hard terug maar moesten terug trekken naar Noville. De volgende ochtend plaatsten de Duitsers een tegenaanval en verdreven de paratroopers weer uit Foy, voor de zesde maal ging Foy over in andere handen. Maar om 09.30 uur diezelfde morgen, met hulp van artillerie, wisten de 101st paratroopers Foy weer terug te pakken. Om 12.00 uur maakten de troepen zich gereed om door te stoten naar Noville. Het terrein was zwaar van de sneeuw en kou en de soldaten kwamen die dag niet verder dan Cobru. Een patrouille wist die nacht even in Noville te komen maar trok terug.

Bij het kruispunt van Foy met de N30 kunt u oversteken richting Recogne (of komende vanuit Bastogne, linksaf).

In Recogne vindt u een Duitse begraafplaats met 6807 graven. Het lijken er minder als men de grafstenen overziet, maar onder ieder kruis liggen zes slachtoffers. Lees de stenen en zie hoeveel jonge slachtoffers hier liggen.

Net als de Bastogne, heeft Noville het zwaar te verduren gehad tijdens het Ardennen Offensief. De eerste dagen van het offensief probeerden de Duitsers via deze route (Houffalize-Bastogne) een doorbraak te maken. Dankzij de inzet van Team Desobry van de 10th Armored Division en paratroopers van de 101ste Airborne Divison werd de opmars enkele dagen vertraagd. Aan beide kanten vielen vele slachtoffers. Tijdens het terugtrekken op Bastogne, op 20 december, kwam het konvooi van voertuigen vast te zitten bij Foy waar de Duitsers de Amerikanen opwachtten. Maar een groot aantal wist toch, vaak door eigen initiatief, door te breken naar Bastogne. Tijdens het terugtrekken werd de kerktoren van Noville opgeblazen door de Amerikanen, waardoor een uitkijkpost voor de Duitsers werd ontnomen.

In de vroege morgen van de 15de januari 1945 zouden de Amerikanen terug keren in Noville. Er was tankondersteuning aanwezig plus de nodige artillerie. In de hoop optimaal gebruik te kunnen maken van deze wapens rende een sergeant naar een tank om hen de weg te wijzen. Terwijl hij naar de commandant riep, die in zijn toren stond, realiseerde hij zich plots dat het een Duitse tank was! De tank zette de achtervolging in op de vluchtende sergeant en zijn metgezel, een luitenant. Ze wisten te ontkomen. De Duitse Tiger schoot enkele granaten in al reeds eerder uitgeschakelde Sherman tanks en vertrok. Even later werd de Tiger door een jachtbommenwerper, een P-47 Thunderbolt, uitgeschakeld. Op 16 januari 1945 was Noville eindelijk weer stevig in Amerikaanse handen.

In 2000, bij het Mémorial du Mardasson, sprak ik een Duitse veteraan. Hij vertelde me dat hij bij Noville zijn beste kameraad had verloren en dat hij hem bezocht had op het Duitse kerkhof van Recogne. Ik vroeg hoe oud hij ten tijde geweest was. Hij was in november 1944, 18 jaar geworden en een maand later moest hij de zwaarste ontberingen uit zijn jonge leven doorstaan. Hij liet zijn rechterhand zien. Een rafelig litteken liep van tussen zijn vingers naar zijn pols. Hij was bij Noville geraakt door Amerikaans vuur en was afgevoerd. Gelukkig voor hem was de oorlog daarmee beëindigd ,... dacht hij. Maar nu hij ouder werd kwamen de verschrikkelijke beelden dagelijks terug. Een oorlog van één maand, duurde bij deze man al 60 jaar. Een gesprekje met een oudstrijder, van welke kant het ook is, Duitser, Amerikaan of Brit,... het brengt opeens de oorlog dichter bij. Het doordringt je ziel. Natte ogen van een soldaat die gestuurd werd door figuren die het beste met 'hun' volk voor hebben. Dat deze 'leiders' eens goed zouden luisteren naar veteranen,... of het allemaal de offers wel waard is.

Vanuit Noville is het kort stukje noordwaarts, via de N30, naar Rachamps. Voor de 'Band of Brothers' belangstellende is het een interessante plek om even aan te gaan. Na de zware strijd om Foy en Noville kwam de Easy Company van de 506th PIR, 101st Airborne Division op 16 januari 1945 even tot rust in het nonnenhuis, welke tegenover de katholieke kerk van Rachamps staat. Ter herinnering aan deze gebeurtenis, is een bordje geplaatst in het perkje linksvoor bij de kerk, en is een 'vrijheids' boom geplant. Rachamps was vrij vlot ingenomen, maar nadat de Duitsers vertrokken waren, werd het dorp door Duits artillerie bestookt. Sgt. Earl Hale en Pr. Liebgott zochten dekking in een schuur, en vonden daar nog zes Duitse officieren, die ze direct gevangen namen. Ze vertelden de Duitsers, dat als één van hun beiden getroffen zou worden door het Duitse vuur, dan zouden zij er ook aan gaan. Vlak daarna werd Hale getroffen door een scherf. Een Duitser trok een mes en probeerde de hals door te snijden van Hale, wat deels lukte. Liebgott opende het vuur en schoot de officier dood, waarna hij de andere Duitsers ook omlegde. Hale overleefde de snijwond, maar kon zijn stem niet meer gebruiken. Toen enige tijd later General Patton Hale tegenkwam zonder stropdas, zette hij Hale op zijn nummer,... Hale trok een briefje met de verklaring van de dokter,... Patton was voor het eerst sprakeloos.

Na de strijd om Rachamps, en veilig en warm in het nonnenhuis, zong in de avond een koor van kinderen liederen voor de paratroepers. Om het voormalige nonnenhuis te zien, (komende vanaf de N30), op het kruispunt bij de kerk, ga rechtsaf, de stijgende weg op. Bovenaan staat dan rechts het voormalige nonnenonderkomen. Het is nu een school en gemeenschaphuis (herkenbaar aan de 'Jupiler' reclame).

Na Noville is het kleine 10 kilometer noordwaarts over de N30 naar Houffalize. Kort na het binnenrijden van de stad, ziet u tijdens de afdaling aan de linkerzijde een Duitse PzKpfw V Panther, Ausf G staan. De Panther '111' werd voor het eerst ingezet in juni, 1944 in Normandië. Ook zag deze tank actie tijdens 'Market-Garden' en later tijdens de gevechten in het Hürtgenwald.

Tijdens het Ardennen Offensief was de Panther ondergebracht bij het 16e Panzer Regiment van de 116e Panzer Division onder leiding van Kolonel Gerhard Tebbe. Door een stuurfout belandde de tank in de rivier de Ourthe, waarbij vier bemanningsleden gevangen zitten in de Panther en verdrinken. Het vijfde bemanninsgslid overlijd later aan zijn verwondingen. Het regiment werd vernietigd in de zogenaamde 'Pocket van Verdenne' (ten zuiden van Hotton).

Pas in 1948 werd de Panther uit de rivier geborgen. Jaren lang stond deze tank, minus enkele onderdelen, zoals loopwielen, als monument ter herinnering aan het Ardennen Offensief aan de doorgaande weg in Houffalize. In 2017 werd de Panther weggehaald om geheel gerestaureerd te worden. In oktober 2022 keerde de tank terug in Houffalize. Maar daarmee was de restauratie nog niet voltooid. De rupsbanden moesten er nog omheen gelegd en de koepel moest nog geschilderd worden. Maar sinds juni 2023 is de prachtig gerestaureerde Panther weer, nu letterlijk en figuurlijk onder dak, in Houffalize te bewonderen.

U kunt nu linksaf, de N860 op richting La Roche-en-Ardenne, of u kunt ook nog kiezen om een overblijfsel te bewonderen van de strijd in Cherain, acht kilometer ten noordoosten van Houffalize. In dit dorpje staat, in een klein parkje, een Duits 15cm Schwere FH18 kanon. Hier en daar zijn op het stuk geschut nog gaten van treffers te zien. Wat verder opvalt is dat souvenir jagers stukjes rubber van de banden hebben gesneden. Vanwege dat het onder de bomen staat blijft het erg vochtig wat nogal roestvorming geeft.
Keer terug naar Houffalize en vervolg u route en neem in de stad de afslag naar rechts richting La Roche-en-Ardenne over de N860.

Na ongeveer 5 kilometer de rivier de Ourthe gevolgd te hebben verschijnt aan de linkerzijde een brug, ga deze over (richting Engreux/Bonnerue). Direct aan de overzijde ziet een steile rots waaraan drie borden zijn bevestigd. Dit is het punt, 'Rensiwez' genaamd, waarop de aansluiting gemaakt werd tussen de Amerikaanse 2nd Armored Division en de 84th Infantry Division, van de First Army, met de 11th Armored Division van Patton's Third Army op 16 januari 1945. Hiermee werd de 'uitstulping' (the Bulge) afgeknepen van de doorstoot naar het westen door de Duitsers.

Keer terug over de brug en vervolg uw route naar het westen. Na ongeveer 5 kilometer neemt u in Nadrin de afslag rechtsaf richting Wibrin dat 3 kilometer verder ligt. Aan de achterzijde van de kerk van dit dorp vindt u een apart relikwie uit de oorlog.

De Sherman van Wibrin

Hier staat een halve M4 Sherman tank. De achtergrond van de tank was voor mij jarenlang in nevelen gehuld. Na een tip van Antoine Legat, die mij op een website wees, kan ik het volgende met u delen:
Pfc Hans Herost, een bemanningslid van een Duitse PzKpfw V, Panther tank van de 116th Panzer Division verklaarde betrokken te zijn geweest bij het uitschakelen van deze tank. Via een veld werd Wibrin bereikt, en vanaf 1000 meter afstand werd de Sherman tank waargenomen. Deze Sherman tank was waarschijnlijk van een regiment van de US 42nd Armored Division die de 84th Infantry Division ondersteunde. De Panther die naast Herost optrok vuurde als eerst een granaat af op de tank. Maar dat schot ketste af op het opgelaste stuk pantserstaal dat de chauffeur extra moest beschermen. De afgeketste granaat sloeg tegen de kanonsloop van de Sherman die deze beschadigde. Toen de schutter in de Sherman zijn schot afgaf, bleef de granaat steken en ontplofte in de loop (welke schade duidelijk nog te zien is). De volgende twee Duitse granaten troffen de Sherman op en nabij dezelfde pantserplaat, en vonden hun weg naar binnen. We kunnen aannemen, als de chauffeur op zijn plek heeft gezeten, deze is omgekomen. Hoeveel slachtoffers er zijn gevallen in deze tank vertelt het verhaal niet. Wat wel opvallend is, is de kleine groep van inslagen die vanaf een kilometer zijn afgegeven, een bewijs wat een geweldig kanon er in de Panther zat.
(Bovenstaand verhaal is afkomstig van deze webpagina. Daar staat ook een stukje verhaal op dat helemaal los staat van de tank van Wibrin, en waar de bron onduidelijk van is).

Wat wel met zekerheid vastgesteld is, is dat onder leiding van de plaatselijke pastoor, de bevolking in 1950 de tank uit handen van de sloper heeft gered. De laatste was al druk doende met snijbranders de tank te reduceren.

De sporen van de snijbrander van de sloper zijn evident

Doordat de tank nu voor de helft ontmantelt is, is het mogelijk om een Sherman tank van binnen te bekijken en zich te verbazen over de dunne wand van de koepel die weinig bescherming bood tegen Duitse granaten. In de romp stonden jarenlang vreemde teksten: '16 januari 1942 - Dec. 1945'. Ondanks naspeuringen en suggesties van lezers, is het nog steeds een raadsel voor mij.

Het 75mm kanon is uit elkaar geklapt (let op de zaagsnede van de sloper)

Jaren lang stond de Sherman tank langzaam weg te rotten, en zakte in de grond. In begin 2010 kreeg ik bericht van Philip Vancampo dat de Sherman weg was, maar dat er een plateau lag waar duidelijk iets terug zou worden geplaatst. In juli 2010 kwam Philip met het bericht dat de M4 weer terug stond op zijn plek. De tank is ontdaan van de roest en heeft een olive-drab kleur gekregen. De binnenzijde is geheel wit geschilderd. De 'verkeerde' data is ook weer aangebracht. Als iemand weet waarom er 16 januari 1942 aan de binnenzijde staat,.. (en december 1945 toen de oorlog al een half jaar achter de rug was), ik hoor het graag. Lange tijd was ik ervan overtuigd met een M4A3 (early) model van doen te hebben, maar onderwijl ben ik wel van mening dat dit een M4 (late) model betreft. Helaas is het achterdek verdwenen (wat de positieve identificatie naar het type zou verraden).

Links de antennevoet van de M4A3, rechts die van de M4 (Wibrin).
Ook is de facethoek van uitbouw van de Wibrin M4 duidelijk zichtbaar

Maar de uitbouwtjes aan de voorzijde van de tank, op de positie van de chauffeur en assitent-chauffeur geven de oplossing. Ford bouwde de M4A3 met rechthoekige uitbouwen. De andere producenten van de M4 (late) en de M4A2 Sherman tanks, hadden op de hoeken van de uitbouw een schuin facet aangebracht (zoals bij deze M4). Ook de antennevoet naast de uitbouw voor de assistent-chauffeur, is bij de M4A3 (early) verder naar de buitenzijde aangebracht om meer ruimte geven aan de uitbouw. We weten dat de Amerikanen niet met de M4A2 opereerde in Europa, dus dan blijft de M4 over.

Nog steeds de vreemde opschriften aan de binnenzijde

Voor een fotoreportage
van de Sherman tank van Wibrin
KLIK HIER

Vervolg de weg richting Nadrin/Bérisménil
om uw tocht over de N860 weer op te nemen naar La Roche-en-Ardenne.

Voor het vervolg naar
La Roche-en-Ardenne en Grandmenil,
'KLIK HIERONDER'

GA TERUG

---