De American Battle Monuments Commission werd officieel opgericht in 1932 als een onafhankelijke agentschap binnen de regering van de Verenigde Staten. De Commissie was verantwoordelijk voor de herdenkingen waarbij het Amerikaanse leger betrokken was, waar ook in de wereld, sinds 6 april 1916, de datum toen Amerika betrokken raakte bij de Eerste Wereldoorlog. Hiertoe zorgt de Commissie voor het ontwerpen en aanleggen van begraafplaatsen, de inrichting daarvan, de grafstenen en het oprichten van de bijbehorende monumenten.

De Henri-Chapelle American Cemetery and Memorial, te vinden aan de N-18, bestaat uit een 23 hectaren groot gebied. Het gebied waar de begraafplaats ligt, werd op 12 september 1944 bevrijdt door de Amerikaanse 1st Infantery Division. Twee tot driehonderd meter ten noorden van de huidige begraafplaats werd op 28 september 1944 een tijdelijke begraafplaats aangelegd. Uiteindelijk zouden er 17.600 Amerikaanse militairen ter aarde worden besteld. Direct rechts werden tevens 10.600 omgekomen Duitsers naast 191 Britse, Canadese en Poolse doden begraven. Na repatriëring bleven er 7992 Amerikaanse gesneuvelde militairen achter. Naast deze omgekomen manschappen, is er ook een monument voor 450 ‘missing in action’. Het grootste deel van de manschappe n die omgekomen zijn en hier liggen, zijn slachtoffer van de strijd in het najaar in Duitsland, het Ardennen Offensief en het voorjaar van 1945. Naast grondtroepen liggen en gesneuvelden van de luchtoperaties in dit gebied.

De architecten voor de begraafplaats en het monument, waren Holabird, Root en Burge uit Chicago, Illinois. Voor het landschap werd Franz Lipp uit Chicago aangetrokken. Het ontwerp voor het bronzen standbeeld, de zogenaamde ‘Archangel’ (Aartsengel), werd gedaan door de uit San Diego, California, afkomstige Donald Hord. De grote ‘kaarten’ waarop de strijd in Europa en de strijd in en rond Duitsland zijn afgebeeld, waren ontworpen door Sante Graziani uit Worcester, Massachusetts. In 1960 was de begraafplaats geheel ingericht en werd op 9 juli 1960 officieel geopend.

Het monument, welke bestaat uit een kapel en bezoekerscentrum, is opgetrokken uit Massangis kalksteen, gewonnen in de omgeving van Côte d’Or in Frankrijk. De kapel en het bezoekerscentrum wordt gescheiden door een dubbele rij pilaren, in totaal 24, waarop de zegels van de 48 staten staan afgebeeld, die toen (in de Tweede Wereldoorlog) de Verenigde Staten uitmaakten (plus de drie districten van Columbia). De vloer tussen de kapel en het centrum bestaat uit zogenaamd grijs St. Gothard graniet uit Zwitserland. Tevens is in deze vloer het ‘Great Seal’ (groot zegel) van de Verenigde Staten, vervaardigd uit brons, verwerkt. De namen van 450 vermisten zijn gegraveerd in de 48 pilaren. Op de eind-pilaren staat in Engels, Frans en Nederlands (Vlaams) de volgende tekst:
HERE ARE RECORDED THE NAMES OF AMERICANS WHO GAVE THEIR LIVES IN THE SERVICE OF THEIR COUNTRY AND WHO SLEEP IN UNKNON GRAVES. (HIER STAAN OPGETEKEND DE NAMEN VAN AMERIKANEN DIE HUN LEVEN GAVEN IN DIENST VAN HUN VADERLAND EN RUSTEN IN EEN ONBEKEND GRAF).
Hier en daar vind men een rozet welke aangeeft dat de vermiste geïdentificeerd is.

De kapel wordt binnengetreden via bronzen deuren. Aan de oostelijke zijde is de volgende tekst te zien:
1941-1945 ** IN PROUD REMEMBRANCE OF THE ACHIEVEMENTS OF HER SONS AND IN HUMBLE TRIBUTE TO THEIR SACRIFICES THIS MEMORIAL HAS BEEN ERECTED BY THE UNITED STATES OF AMERICA.
Opvallend zijn de vlaggen aan de binnenkant tegen de westelijke muur, waarin opgenomen de onderdelen van strijdkrachten van de verenigde Staten. Aan de andere kant is het bezoekerscentrum waarin een museum is opgenomen. Hier zijn de grote kaarten aangebracht waarop de strijd vanaf Normandië tot het einde van de oorlog zijn te zien. Plus kaarten over de strijd tegen Duitsland en de oorlog tegen Japan. Op de zuidelijke muur is een kleinere kaart over de strijd in het Roergebied.

Centraal voor de pilaren gaanderij, staat het bronzen standbeeld van de Aartsengel. Deze kijkt uit over de rijen met grafstenen die in een flauwe boog zijn opgesteld. De zerken zijn in 8 velden verdeeld, lopende van ‘A’ naar ‘H’. Er zijn 33 graven van twee broers, en 1 graf van drie broers, Glenn, Robert en James Tester, te vinden in B-14-18/19/20. Het is de enige Amerikaanse begraafplaats waar drie broers naast elkaar liggen. Als men de kruisen bekijkt, ziet men dat ze uit verschillende Staten afkomstig zouden zijn. Toch zijn ze alle drie afkomstig uit Jonesborough, Tennessee. De Staten aangegeven zijn die waar ze opkwamen als militair. Verder zijn er 94 naamloze kruisen waar onbekende slachtoffers liggen.

Drie Medal of Honor ontvangers, de hoogste Amerikaanse militaire onderscheiding, liggen op Henri-Chapelle. Op D-13-53 BG ligt Frederick Castle, op F-6-28 ligt Truman Kimbro, en op A-18-¬25 Medal of Honor Francis X. McGraw. Op E-14-42/44/48 liggen enkele Amerikaanse zeelieden welke omkwamen op 16 december 1944. Deze datum was de dag ook dat het Ardennen Offensief los barste. Men zou kunnen denken dat de zeelieden daar bij omkwamen, maar wat zouden die dan zover landinwaarts doen? Ze kwamen dan ook niet om op het slagveld, maar in het Rex filmtheater, waar ‘The Plainsman’ draaide, in Antwerpen, toen dit werd getroffen door een V2 raket, waarbij in totaal 567 slachtoffers vielen, waaronder 296 Geallieerde militairen (en 291 gewonden). Tijdens de Slag om de Ardennen, werden bij het dorpje Wereth elf zwarte Amerikanen door de Waffen SS vermoord. Zeven van de elf liggen op Henri-Chapelle begraven, waaronder op G-7-34, Robert Young. De laatste militair waar ik u op wil wijzen, is William Nellis (G-8-34), een jachtvlieger. Zijn naam is heden ten dage verbonden aan de Nellis Air Force Base nabij Las Vegas. Zijn graf ligt vlak vóór dat van Robert Young.

Voor velen staat Henri-Chapelle ook in het geheugen als de plaats waar drie Duitse soldaten, verkleed als Amerikaanse GI's, werden geëxecuteerd. Op 17 december 1944 werden de drie in een buitgemaakte jeep aangehouden bij Aywaille. Ondanks hun vermomming vielen ze door de mand en bekenden dat hun ware namen Günther Billing (21), Manfred Pernass (23) en Wilhelm Schmidt (24) waren. De drie Duitse 'Amerikanen' werden op 23 december achter de Amerikaanse barakken te Henri-Chapelle geëxecuteerd als spionnen.

Om de plek te vinden waar de executie plaats vond moet men een rommelig zijweggetje nemen aan de Rue de Mémorial Américan, vanuit Henri-Chapelle (westwaarts rijden). In 2008 heb ik, tijdens een tochtje in de buurt, een bezoek gebracht aan Henri-Chapelle om de executiemuur te vinden. Gegevens waren schaars, en ik moest, vanwege geen documentatie bij de hand, mijn geheugen raadplegen. Na het wroeten in hoog glad en glibberig gras, stond ik, dacht ik, voor de bewuste muur, maar kon niet echt zeggen dat het herkenbaar was. Ik nam wat foto’s in de hoop de goede te hebben.

Bij het vergelijken van de foto’s met de oude situatie, bleek ik er iets naast gezeten te hebben, de muur bleek achter een betonnen blokken muur te zijn verdwenen. Alleen aan de rechterkant is nog een klein deel van de executiemuur te zien (inclusief de kogelgaten die Pernass dodelijk troffen). Via het ‘Forum der Wehrmacht’ zag ik dat ik er gewoon voor heb gestaan, maar niet herkend. Van dit heb ik een foto geleend, gemaakt door ene Rico V. (waarvoor dank).

GA TERUG

---